Definicija
Predstavlja bolest sa karakterističnim taloženjem kristala mononatrijum – ureata i mokraćne kiseline u tkivima. Karakteriše se akutnim epizodama artritisa uz pojavu hiperurikemije.
Etiopatogeneza
Mokraćna kiselina je poslijednji stadijum u metabolizmu purina.
Izvori stvaranja mokraćnih kristala kod čovijeka: hrana bogata purinima i endogena sinteza purina.
Ne zna se zašto postoji hiperurikemija, niti zašto urati imaju afinitet prema zglobovima.
Istaloženi kristali u zglobu izazivaju zapaljenjsku reakciju koja brzo prolazi (tipa kristalnog artritisa). Kristali su obloženi IgG; fagocituju ih fagociti, tako fagocitovani dolaze u dodir sa lizozomima, zatim prskanje lizozoma i oslobađanje proteolitičkih enzima , što dovodi do upale. Kristali razaraju leukocite; putem kristala aktivira se komplement. Upala ”samu sebe hrani” , jer aktivni granulociti (fagociti) luče laktate, koji snižavaju PH, a to dovodi do nove precipitacije kristala.
1.PRIMARNI GIHT: 6 puta je češći kod muškaraca poslije 4.decenije i nastaje zbog urođene greške u metabolizmu purina.
Kod žena se javlja u svega 5%, jer su one zaštićene dejstvom estrogena, koji povećava bubrežni klirens mokraćne kiseline.
2.SEKUNDARNI GIHT: Nastaje kod mijeloproliferativnih bolesti, u hroničnoj bubrežnoj insuficijenciji, pri uzimanju nekih lijekova (salicilati, tiazidi…) U svim nabrojanim slučajevima povećana je količina mokraćne kiseline (ili zbog povećanog stvaranja, ili zbog njenog povećanog eliminisanja)
Klinička slika
Prvi napad počinje iznenada, naglo, obično noću, sa jakim bolovima. Artritis je u početku monoartrikularan i prvo je zahvaćen palac na stopalu. Zglob je otečen, zategnute, sjajne kože, crvene boje. Mogu ga pratiti povećana temperatura, jeza i groznica. Ovo zapaljenje traje 2 nedelje, a onda se na oboljelom zglobu vidi deskvamacija kože. Ovo je znak povlačenja upale, koje se dešava, jer u zapaljenju postoji povećana cirkulacija, koja pojačano odstranjuje kristale iz inflamovanih zglobova. Ovo je početak perioda remisije koji je asimptomatski, ali postoji hiperurikemija.
Slijedeći napad gihta obično je provociran alkoholom, gurmanskom hranom (posebno iznutrice i riba, koji su bogati purinima), poslije hiruške intervencije, naglog mršavljenja. Samo mali broj bolesnika nema recidive. Vremenski razmaci između recidiva vremenom postaju sve kraći, a poslije više napada javljaju se TOFUSI (tofi) ognjišta istaloženih urata u hrskavici, sinoviji, burzama, tetivama, na dorzumu i prstima šaka, ušnoj školjci (tofusi mogu egzulcerisati, tada se iz njih cijedi beličasta masa urata). Pojava tofusa, obično znači da je giht prešao u hronični oblik, kada se vremenom povećava broj zahvaćenih zglobova, a trajanje napada se produžava. Dakle, hronični oblik podrazumjeva tešku gihtnu artropatiju (češće donji ekstremiteti), urolitijaza, uratna nefropatija, bubrežna insuficijencija koja vodi do smrti.
Komplikacije
- Nefrolitijaza (bubrežni znaci su poslijedica taloženja urata u meduli bubrega)
- Bubrežna insuficijencija
- Piogeni artritis
Dijagnoza
- nalaz kristala mono-natrijum-urata u sinovijskoj tečnosti ili tofusima
- klinička slika
- laboratorija (urati u krvi i urinu)
Diferencijalna dijagnoza
- artritisi razne druge etiologije
Laboratorijski nalazi
- hiperurikemija
- Sedimentacija
- leukocitoza
- moguć je porast urata u urinu
Udružene bolesti
- gojaznost
- arterijska hipertenzija
- hiperlipidemija
- dijabetes melitus
- ateroskleroza
Prognoza
Progoza je loša ako se bolest javi kod mlađih osoba
Terapija
Terapija podrazumijeva odvojeno liječenje gihta i terapija hiperurikemije.
Terapija gihta: mora se započeti što ranije.
- maksimalne doze NSAIL (indometacin, fenilbutazon); pošto one dovode do smirenja znakova za nekoliko sati, doze kasnije treba smanjiti
- specifičan lijek je Kolhicin
- ako je zahvaćen veći zglob: punkcija zgloba, aspiracija sinovijske tečnosti, lokalno dati glikokortikoide
- upaljeni zglob treba da miruje
Terapija hiperurikemije: koriste se 2 grupe lijekova: uroglikozilci i urikosupresori
- Uroglikozilici (Probenecid) su lijekovi koji povećavaju izlučivanje mokraćne kiseline preko bubrega; zato se ne smiju davati bolesnicima koji imaju bubrežnu simptomatologiju.
- Urikosupresori (Alopurinol) su lijekovi koji smanjuju stvaranje mokraćne kiseline (blokirajući enzima ksantin-oxidazu)
Lijekovi i iz 1. i iz 2.grupe daju se isključivo kada je bolest u remisiji, uz male doze NSAIL, jer se mogu javiti novi napadi artritisa.
Higijensko-dijetetski režim: važi za sve bolesnike
- dijeta bez purina
- smanjiti unos proteina, masti, alkohola
- smanjenje tijelesne težine
- povećati unos tečnosti
- zabrana malih doza salicilata (uspore eliminaciju mokraćne kiseline)
TERAPIJA GIHTA JE DOŽIVOTNA !!!
2 Trackbacks / Pingbacks