Baroreceptori

Slika l. Anatomski prikaz aorto-karotidne inervacije. Glavni nervi koji povezuju područje ovih barorceptora sa hipotalamusom preko kičmene moždine sa nervusom Glossopharygeus-om(IX nerv) i Nervus-om Vagus (X).

Izveštaj, informacije o promjenljivosti krvnog pritiska u sistemu arterija (visine, zatim, volumena pa i hemijskog sastava krvi) opažaju se i sakupljaju putem specifičnih receptora. Postoje slijedeći receptori: baroreceptori, hemoreceptori i receptori iz pretkomora i komora srca (A, B i C tip, natriuretskog peptida).

Postoje dijve vrste baroreceptora prikazanih na slici. Jedni se nalaze u karotidnom sinusu na mjestu grananja karotidne arterije, a drugi u zidu aorte. Postoje i receptori rasuti (razbacani) između ovih “glavnih” receptora. Baroreceptori su krajnji (terminalni) dio nervnih vlakana (fibrila), koji se granaju u adventiciji i mediji karotidnog sinusa i navedenog (spomenutoga) dijela aorte.

Na koji način povećani krvni pritisak podražuje (budi) baroreceptore?

Povećanjem pritiska u sistemu arterija dolazi do istezanja (rastezanja) zida krvnog suda, pa i receptora. Dakle, povećani krvni pritisak izaziva istezanje elastičnog krvnog suda. Istezanjem receptora reaguje i utiče na novonastalu situaciju. Postoji neprekidna aktivnost baroreceptora ili bolje rečeno oni su stalno “budni” i blagovremeno reaguju na nastale promjene krvnog pritiska. Primljeni podražaj uslijed promjene krvnog pritiska, povećanja ili sniženja, dostavljaju se u odgovarajuće bulbarne (moždane) centre. Ovi “centri” su takođe u stalnoj aktivnosti, te primljena “obavještenja”otpremaju ka parasimpatikusu ili simpatikusu. Ako se smanji uticaj simpatikusa, ritam srca se usporava, kalibar krvnih sudova se povećava, te pritisak u sistemu arterija opada.

Za pritisak koji je dostigao 220 mmHg, frekfencija impulsa iz odgovarajućeg nerva je blizu maksimalnom odgovoru. Normalno srce (ali i sa uravnoteženim CNS) nameće receptorima naizmjeno sistoloni i dijastolni pritisak. Kada se pritisak mijenja i nalazi se u fazi spuštanja (pada) receptori zaustavljaju svoju aktivnost, čak i ako je pritisak iznad praga kada započinje njihova intervencija. Dakle, receptori su osjetljivi ne samo na srednji arterijski pritisak, već i na brzinu promjena (varijacije) pritiska u arterijama.

Hipotalamus kao Centar emocija može od mnoštva prispjelih informacija (impulsa) putem simpatikusa, uslijed: gnjeva, straha ili nespokojstva (koje bude i uspavljuju savremenog-današnjeg čovjeka), započeti povećanje krvnog pritiska. Tokom vremena doći će do hronične hipertenzije. To donekle i objašnjava, masovnu pojavu hipertenzije u našoj sredini.