Porodica enterobacteriacea obuhvata veliku grupu uslovno patogenih i patogenih crijevnih bakterija od kojih najveci broj normalno naseljava sluzokozu debelog crijeva ljudi i zivotinja. Osim striktno patogenih (salmonella, shigela i yersinia) ostale bakterije iz ove porodice mogu izazvati bolest u 2 slucaja:
- Kad se njihov procenat u crijevnoj flori poveca iznad 50%
- Kad promjene mjesto boravka
Najcesce lokalizacije infekcija izazvane ovim bakterijama su urogenitalni trakt, nasopharynx, pluca, otvorene rane. Enterobacteriaceae imaju zajednicke morfoloske, kulturelne i antigene osobine. Izazivaju slicne infekcije i lijece se istim grupama antibiotika.
Morfologija:
Sve bakterije ove porodice su Gram negativni bacili, aerobni ili fakultativno anaerobni, asporogeni i vecinom pokretni (nepokretne su klebsiella i shigella). Pokretne bakterije posjeduju peritrihijalne flagele i mogu da imaju kapsulu razlicite debljine. Neke posjeduju sluzavi omotac a neke imaju fimbrije. U cistoj kulturi na preparatu ne pokazuju karakteristicni raspored bacila.
Kulturelne osobine i osjetljivost:
Nisu narocito osjetljive na fizicke agense i dezinficijense. Prema antibioticima pokazuju razlicitu osjetljivost, od potpuno osjetljivih do multipno rezistentnih sojeva koji se javljaju zbog transfera plazmida i epizomskih mutacija. Sve enterobakterije imaju slicne kulturelne osobine. Dobro rastu na hranljivim podlogama, prije svega na krvnoj ploci ali se za njihovu kultivaciju i diferencijaciju koriste specijalne diferencijalne i selektivne podloge. Na svim cvrstim podlogama enterobacteriaceae formiraju krupne, glatke, sjajne, sivkaste kolonije koje su najcesce sluzavog izgleda. Pored opisanih kolonija (S oblik) mogu se vidjeti i R varijante (hrapave, neravnih ivica) i M varijante (mukoidne, sluzave). U tecnim podlogama rastu stvarajuci difuzna zamucenja. Kultivacija se vrsi u aerobnim, rijetko u mikroaerofilnim uslovima i to 24h na 37°C.
Antigena gradja:
Enterobakterija posjeduju nekoliko vrsta antigena koji su medjusobno slicni, ponekad daju unakrsne reakcije sa specificnim antitelima.
- Somatski O antigen je grupno specifican, lipopolisaharid pa je zato termostabilan. Oslobodjen iz celije O antigen postaje endotoksin u kontaktu sa specificnim antitjelom daje zrnastu aglutinaciju.
- Flagelarni H antigen je tipski je specifican. To je protein (flagelin) i prisutan je samo kod pokretnih bakterija. Termolabilan je i daje pahuljicastu aglutinaciju.
- Kapsularni K antigen je tipski specifican. Najcesce polisaharid. Javlja se kod bakterija sa jako izmjenjenom kapsulom (klebsiella).
- Fibrilarni antigen nalazi se u fimbrijama, odgovorni su za adherenciju i konjugaciju.
Faktori virulencija:
Enterobakterije pokazuju brojne faktore virulencije. Pored vec pomenutih endotoxina kapsule i fimbrija tu spadaju jos enzimi i enterotoksini koje stvaraju mnoge enterobakterije. Egzotoksini pokazuju citotoksicnu i enterotoksicnu aktivnost (escherichia colli, shigella). Neke od bakterija produkuju hemolizine (e.colli, proteus).
Fiziolosko-biohemijske osobine:
Enterobakterije se na osnovu fermentacije ugljenih hidrata mogu diferencirati. Sve enterobakterije su oksidaza negativne a glukoza pozitivne. Primarna diferencijacija enterobakterija se zasniva na fermentaciji laktoze. U tu svrhu koriste se diferencijalne cvrste podloge (endoagar) koje sadrze laktozu i indikator koji mjenja boju pri promjeni pH. Endoagar je svjetlo ljubicaste boje i na njemu rastu sve enterobakterije one koje razlazu laktozu su laktoza pozitivne i obrazuju tamno ljubicaste kolonije, cesto sa metalnim sjajem. Laktoza negativne bakterija (salmonella i shigella) formiraju bezbojne ili blijedo ljubaste koloije i jasno se razlikuju od laktoza pozitivnih. Patogene crijevne bakterije su uglavno maltoza negativne. Prilikom ispitivanja stolice na prisustvo salmonela i shigela primarna diferencijacija ima velikog znacaja.
Materijal za dokazivanje:
- stolica
- urin
- bris nasopharynxa.
Mikroskopsko ispitivanje:
Ima znacaja samo kod primarno sterilnih uzoraka (urin, likvor).
Kulturelno ispitivanje:
- diferencijalna podloga za ispitivanje fermentacije laktoze
- Selektivne podloge sluze za selektivnu kultivaciju patogenih crevnih bakterija onda salmonela i shigela:
- SS agar – cvrsta podloga sa laktozom i gvozdjem. Gvozdje sluzi za detekciju H2S jer nastaje Fe2S3 crne boje:
- Salmonella stvara sitne, okrugle providne laktoza negativne kolonije sa crnim centrom jer stvara H2S.
- Shigella stvara iste kolonije samo bez crnog centra.
- Yersinija stvara veoma sitne providne kolonije ali za duze vreme i to na sobnoj temperaturi.
- Podloge za obogacivanje rasta su one koje forsiraju rast i razvoj salmonella i shigella a sprecavaju rast drugih bakterija.
Biohemijska ispitivanja:
Vrsi se na biohemijskoj seriji gde se ispituje:
- Pokretljivost
- Produkcija H2S
- Produkcija gasa pri razlaganju glukoze
- Fermentacija laktoze
- Razgradnja uree
- Koristenje citrata
- Fermentacija manitola
Serolosko ispitivanje:
Izvodi se kao Gruber test aglutinacije na plocici koristenjem soli i monovalentnih hiperimunih seruma sa antitela protiv O ili H antigena. Radi se sa cistom bakterijskom kulturom.
Terapija:
Zato sto su Gram negativne one su otporne na inhibitore sinteze celijskog zida (penicilin i cefalosporin). Za terapiju se koriste aminoglikozidi (gentamicin, amikacin), sulfo preparati (baktrim), hinoloni (ofloksacin i ciprofloksacin). Mogu da se koriste i drugi antibiotici prema antibiogramu.
Be the first to comment