Životna dob žene

Životna dob žene može se podijeliti u nekoliko važnih razdoblja. To su: djetinjstvo, pubertet, doba pune polne zrelosti, klimakterijum i senijum.

U svako od ovih životnih doba organi žene, pa i polni organi, imaju određenu funkciju i podložni su različitim bolestima. Za akušera od posebnog značaja su pubertet, generativno doba žene i klimakterijum, tj. ono doba kada se bude i uspostavljaju reproduktivne funkcije, kada je žena sposobna da zatrudni, da nosi trudnoću i da rađa, i kad se te funkcije gase.

Pubertet

Pubertet je doba tjelesnog, duševnog i polnog sazrijevanja jedne osobe. Vrijeme pojave puberteta zavisi od mnogih okolnosti, prvenstveno od geografske širine i podneblja, od rase, načina života i ishrane, od sredine u kojoj se jedna osoba razvija, od obrazovanja.

U našim prilikama pubertet se kod djevojčica javlja od 12. do 17. godine. Ako se znaci puberteta jave prije 12. godine, govorimo o ranom, a ako se pojave poslije 17. godine života, o kasnom pubertetu. Na početku i u toku puberteta pod dejstvom pojačanog lučenja hormona prednjeg režnja hipofize i lučenja ovarijalnih hormona nastaju značajne promjene praćene ubrzanim rastom i telesnim razvojem djevojčice.

Potkožno masno tkivo razvija se naročito na pojedinim djelovima tijela, posebno na ramenima, dojkama i kukovima, te se figura djevojčice zaobljuje. Na stidnom brežuljku i pod pazuhom javlja se dlakavost. Glas djevojčice se mjenja i postaje nešto dublji.

Djevojčica osjeća potrebu za sanjarenjem. Počinje da razmišlja o osobama suprotnog pola i traži njihovo društvo i blizinu. Dolazi do izvjesnih promjena u afektivnom stanju. Djevojčica lakše mjenja duševno raspoloženje. To sve može da ima pozitivan ili negativan uticaj na njenu aktivnost i zdravstveno stanje.

Poznato je, naime, da su djevojčice i dječaci u doba puberteta podložni izvjesnim oboljenjima, a posebno tuberkulozi. Polni organi, kako spoljašnji, tako i unutrašnji uvećavaju se i dobijaju oblik i dimenzije polnih organa odrasle žene. Razvija se potkožno masno tkivo: velike stidne usne i stidni brežuljak. Vaginalni sekret postaje kiseliji (pH 4,55). U jajnicima nastaje sazrijevanje prvobitnih folikula praćeno ovulacijom i lučenjem estrogenih hormona. Kao vidna manifestacija puberteta uspostavljaju se menstruacioni ciklusi i prve menstruacije.

Menstruacija

Pod menstruacijom se podrazumjeva redovno mjesečno krvarenje iz uterusa koje se kod žena javlja u pubertetu pa traje sve do menopauze. Neki akušeri kao uslov da se jedno krvarenje iz uterusa smatra menstrualnim zahtjevaju da mu obavezno prethodi ovulacija.

Uobičajilo se da se pojava prve menstruacije u pubertetu prema njemačkim autorima naziva „menarhe”, a da se prestanak menstrualnih krvarenja u klimakterijumu naziva menopauza. Interval između dviju uzastopnih menstruacija kod najvećeg broja žena iznosi 28 dana. Smatra se normalnim ako taj interval nije kraći od 21 niti duži od 35 dana.

Menstrualno krvarenje obično traje od tri do pet dana, mada može biti i kraće i duže. Trajanje menstruacije kod jedne određene žene prilično je konstantno, bar za izvjestan period njenog života. U toku menstruacije svaka žena prosječno izgubi 50 do 100 ml krvi. Rjeđe, menstrualno krvarenje može biti oskudnije, odnosno obilnije od te količine.

Samo značajnija odstupanja u ritmu pojave menstruacija i u obilnosti ili oskudnosti mogu se smatrati nenormalnim. Nenormalno menstrualno krvarenje kod žena koje se adekvatno hrane ne utiče bitno na njihovo zdravstveno stanje, na krvnu sliku i nivo hemoglobina. Jedino obilnije menstruacije i koje duže traju mogu kod žena čija je ishrana nedovoljna da dovedu do hronične sekundarne anemije.

Danas se smatra da je menstrualna krv tečna, ne zbog toga što se ne zgrušava, već zato što podliježe fibrinolitičkim fermentima koji rastvaraju već zgrušane koagulume. Po pravilu, menstrualna krvarenja su bezbolna, a samo rijetko mogu biti praćena slabijim ili jačim bolovima. U nastajanju menstruacije glavnu ulogu imaju hormonski odnosi, i to između estradiola i progesterona, a takode i odnosi između hormonskih zbivanja u prednjem režnju hipofize i jajnicima.

Osim toga, u ovom procesu vrlo je važno učešće endometrijuma i njegovih krvnih sudova, a takođe i enzimskih faktora. U svakom slučaju, osnovne momente u nastajanju menstruacije treba tražiti na relaciji: moždana kora, međumozak, prednji režanj hipofize, jajnici i endometrijum, ne umanjujući pri tome ni značaj drugih žlijezda sa unutrašnjim lučenjem, prije svega tiroidne žlijezde,  nadbubrega i pankreasa.

Doba spolne zrelosti

Generativno doba žene ili doba polne zrelosti i polne aktivnosti traje od puberteta do klimakterijuma. U to vrijeme žena je u punoj tjelesnoj, duševnoj i polnoj snazi. Ona je dostigla maksimalan tjelesni razvoj i postigla psihičku zrelost i ravnotežu.

Sposobna je za oplođenje, nošenje trudnoće i porođaj. Polne žlijezde, odnosno jajnici su u punoj aktivnosti. Menstruacioni ciklusi su redovni. Svakog mjeseca u jajniku sazrijeva po jedna jajna ćelija i između dvije menstruacije iz prsnutog De Graf ovog folikula biva izbačena u duplju male karlice. Rijetki su anovulatomi ciklusi.

Menstruacije kod zdrave žene izostaju samo za vrijeme trudnoće i laktacije. Računa se da u toku života žena može da ima 400 do 450 ovulacija. U jajnicima, osim sazrjevanja jajnih ćelija, redovno se u toku ovarijalnog ciklusa luče ovarijalni hormoni estrogeni i progesteron. Između funkcije prednjeg režnja hipofize, jajnika, drugih endokrinih žlijezda i uterusa uspostavljena je potpuna korelacija koja, između ostalog, obezbjeđuje redovno odvijanje menstrualnih ciklusa.

U vrijeme menstruacije žena je izložena izvjesnim tegobama i opasnosti da se lakše inficira nego inače. Tome posebno doprinosi i okolnost što je, dok traje menstrualno krvarenje, uslijed neutralizacije vaginalnog sadržaja i pretežne bazicnosti menstrualne krvi olakšano prodiranje i razvoj patogenih bakterija u unutrašnjim polnim organima žene.

Infekcija je u to vrijeme olakšana i činjenicom daje veći dio sluzokože uterusa deskvamisan. Zbog toga u vrijeme menstruacije žena treba da sprovodi specijalne higijenske mjere i da se čuva nazeba. Za vrijeme menstrualnog krvarenja ne smiju da se obavljaju polni odnosi niti su dozvoljena vaginalna ispiranja.

Žena treba da se više puta na dan spolja zapire mlakom vodom i da mjenja uloške. Zbog spriječavanja oticanja menstrualne krvi, nisu preporučljivi intravaginalni ulošci. Mali je broj žena kod kojih menrstruacija protiče bez ikakvih smetnji. Kod mnogih žena ona je praćena izraženim bolovima u donjem dijelu trbuha i krstima, i to se stanje naziva dismenoreja.