(glodarski kuga)
Definicija
Tularemija je zoonoza koju izaziva Pasterela tularenzis. Glavni klinički simptomi su temperatura, primarna lezija, otok regionalnih limfnih žlijezda i opšti simptomi.
Epidemiologija
Tularemija je endemsko oboljenje, ali sć tnože javiti i u vidu epidemije. Rezervoari infekcije su glodari (zečevi, miševi, vjeverice, krtice). Među glodarima bolest se prenosi preko ušiju i krpelja. Covjek se može zaraziti direktnim kontaktom sa bolesnim ili uginulim glodarima kao i njihovim produktima, zatim indirektno, preko krpelja i prašine. Pored glodara i psi, mačke, svinje, lisice i ptice oboljevaju od ove bolesti.
Etiologija
Uzročnik tularemije je Pastelera tularensis. To je mali gram negativni štapić.
Patogeneza
Ulazna vrata za uzročnika su koža i sluznica. Na mjestu ulaza stvara se primarni afekt. Uzročnici dalje prodiru do regionalnih limfnih žlijezda, tu se razmnožavaju, zatim putem krvi dospijevaju do organa za koje imaju poseban afinitet stvarajući u njima granulome koji kasnije nekrotiziraju
Klinička slika
Inkubacija kod tularemije je 3 do 4 dana, veoma rijetko do 10 dana.
Bolest počinje naglo, visokom temperaturom, tresavicom, i opštom malaksalošću. Ubrzo zatim na mjestu inokulacije pojavi se primarni afekt, najčešće na prstu ruke, šaci i stopalu. U početku je to papula koja svrbi, zatim u sredini nekrotizira, a kasnije ulcerira. Istovremeno se regionalne limfne žlijezde povećavaju, bole i supuriraju. Ukoiiko se bolesnik ne liječi temperatura može trajati 3 do 4 nedjelje. Na mjestu primarnog afekta ostane mali ožiljak, a otok limfnih žlijezda može potrajati i nekoliko mjeseci. Rekonvalescencija je duga, a mogu se javiti i recidivi.
KIinički oblici
Pored ulceroglandularnog oblika koji je najčešći postoje još i okuloglandularni, anginozni, plućni, tifoidni i septični oblik tularemije.
1)0kuloglandularni oblik tularemijesejavljanakon inokulacije preko konjunktiva, najčešće prstima. Na konjunktive se pojavi ulceracija, otok očnih kapaka i otok regionalnih limfnih žlijezda najčešće preaurikularnih i submandibularnih. Ukoliko ne dođe do težih komplikacija, prognoza je dobra.
2)Anginozni oblik. Infekcijanastanezagađenomhranom i vodom. Tonzile su otečene, hiperemične, a zatim se pojave pseudomembranozne i .nekrotične promjene. Regionalne limfne žlijezde su povećane, a ponekad i supuriraju.
3) P 1 u ć n 1 oblikse javlja nakon udisanja prašine u kojoj ima bacila tularemije. Pored opštih simptoma javljaju se probadanje u plućima i kašalj. Fizikalni nalaz na plućima je oskudan, a na rendgenu se vidi mrljasta zasjena i uvećane traheobronhijalne limfne žlijezde.
4)Tifoidni oblik se odlikuje visokom temperaturom,
gastrointestinalnim smetnjama, tifoznim stanjem i hepatosplenomegalijom. Na obdukciji se obično nađu veoma povećane mezenterijalne limfne žlijezde kao kod trbušnog tifusa, i ulceracije na tankom i debelom crijevu.
5) Septični oblik veoma podsjeća na sepsu po visokoj temperaturi, opštoj intoksikaciji, ospi i splenomegaliji.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja na onovu kliničke slike, epidemioloških podataka, izolacije uzročnika iz gnoja, punktata žlijezde, sputuma, krvi i seroloških pretraga.
Aglutinacija se smatra pozitivnom, ako je titar viši od 1:200. U obzir dolazi i kutana proba sa tularinom, koja je pozitivna od 5 dana bolesti.
Diferencijalna dijagnoza
U diferencijalnoj dijagnozi ulceroglandularnog oblika tularemije, koji je najčešći, dolaze u obzir infekcije izazvane banalnim piogenim uzročnicima, sodoku, i žljezdana kuga. Kod generalizirane limfadenopatije dolazi u obzir linfogranulomatoza, infektivna monoukleoza, beninga retikuloza, a kod tifoidnog i septičnog diferencijalno dijagnostički dolazi u obzir trbušni tifus i tifoidni oblici drugih zaraznih bolesti i sepsa.
Kod anginoznog oblika mora se misliti na angine druge etiologije, a ako je lokalizacija na plućima na tuberkulozu pluća i ostale pneumonije.
Terapija
Terapija je etiološka. Dolaze u obzir antibiotici, u prvom redu streptomicin, zatim tetraciklini. Antibiotska terapija treba da traje najmanje 10 dana. Po potrebi treba primjeniti i simptomatsku terapiju.
Profilaksa
U profilaksi tularemije dolazi u obzir uništenje oboljelih glodara, zabrana upotrebe vode za piće iz rijeka i jezera u endemskim područjima, i zaštitna radna odjeća kod izvjesnih profesija (lovci, mesari, stočari, ribolovci itd.).