Nekroza ili necrosis je zaživotna, lokalna smrt dijela živog organizma, (ćelija, tkiva, djelova organa) dok ostatak organizma nastavlja sa životom.
Nekroza je ustvari lokalizirana lešna promjena, stim što se promjene u nekrotičnom tkivu događaju unekoliko brže nego na lešu, a to je posljedica prije svega toga što je ostatak organizma živ i obezbjeđuje nekrotičnom žarištu dovoljnu toplotu za rad enzima i sl.
Nekrobioza je posebna pojava koja se događa u degenerativnim procesima. To je pojava kada je ćelija “već osuđena na smrt” dakle ušla je u ireverzibilnu fazu na putu prema smrti ali nastavlja još neko vrijeme sa životom ali u njoj već vidimo predznake skore smrti. Za razliku od nekrobioze nekroza nastupa naglo skoro bez međufaza.
Ono što mi makroskopski zapažamo kao nekrozu je zapravo nekrofanaeroza jer je smrt ćelije nastupila znatno ranije, a ono što vidimo su produkti njenog raspadanja.
Vrijeme koje je potrebno da se nakon smrti ćelije zapaze nekrotične promjene zove se manifestaciono vrijeme. To vrijeme prije svega zavisi od toga kojom se dijagnostičkom metodom služimo kao i od aparature.
Prvi submikroskopski znaci nekroze pojavljujue se 1-2 h nakon smrti ćelije a nakon 6-8 sati pojavljuju se i grublji znaci koje možemo vidjeti i optičkim mikroskopom.
Morfološke promjene kod nekroze
Među najranije morfološke promjene koje zapažamo kod nekroze i koje možemo zamjetiti fazno kontrastim mikroskopom:
- pojava grubih zrnaca u jezgrama 2h
- povećanje indeksa loma svjetla u nukleolima i jezgrinoj membrani 4-6h
- pojava grubih zrnaca u protoplazmi 8h
U daljem toku nekrofanaeroze možemo primjetiti jednu od tri promjene na jezgrama i promjenu protoplazme:
Promjene na jezgrama:
Pyknosis
Je pojava smežuravanja jezgre usljed gubitka vode. Hromatin se zgusne i homogenizira i kao takava se intenzivno boji baznim bojama hiperhromatičan je.
Karyirrhexis
Pojava raspadanje jezgre na više sitnih djelića. Obično joj prethodi deformacija izgleda jezgre, a posebno karakteristično je prikupljanje hromatina uz rub jezgre pa taj rub postane hiperhromatičan a jezgra sama izgleda kao točak bez osovine. Nakon raspada djelići mogu biti razbacani po protoplazmi a mogu i ostati vezani tankim nitima hromatina. Karioreksa je vrlo često nastavak piknotične faze.
Karyolysis
Postepeno otapanje jezgre tj. njen postepeni nestanak. Jezgra sve manje prima boje tako da je bljeđa dok na kraju potpuno ne nestane.
Promjene u protoplazimi:
Coagulatio
Koagulacija je pojava zgrušavanja bjelančevina u protoplazmi nekrotične ćelije. Te bjelančevine najvećim dijelom porijeklom iz te ćelije (autokoagulacija) mada ima i koagubilnih bjelančevina koje su u toku smrti došle u ćeliju izvana (heterokoagulacija).
Nekroliza
Je proces koji se nastavlja na nekrofanaerozu i sastoji se od autolize i heterolize.
Autoliza: svaka ćelija u većoj ili manjoj mjeri u sebi sadrži autolitičke enzime koji djeluju u kisoloj sredini (pH 5-6). Kada kiselost unutar ćelije poraste sa 7.35 na ove vrijednosti što se najčešće događa zbog
- neodvođenja raspadnih produkata metabolizma
- nedolazak baznih pufera iz krvi
Aktivacijom enzima dolazi do cijepanja sastavne tvari ćelije. Autoliza je dakle postmortalno cijepanje sastavne tvari ćelije enzimima koji su porijeklom iz te ćelije, i manifestuje se kao proces mutnog bubrenja koje je posljedica osmotske hidratacije protoplazme.
Heteroliza: dok se u autolitičkom procesu razara ćelija omogućava se da iz vanjske sredine prodire tekućina koja donosi baznu sredinu i enzime koji vrše lizu u baznoj sredini, a ne potiču iz dotične ćelije. Tako da se heteroliza nastavlja na autolizu, a heteroliza je postomortalna razgradnje ćelijskih struktura od strane enzima koji zaživotno nisu postojali u toj ćeliji.
Forme nekroze
Zavisno od makroskopskih i mikroskopskih promjene u toku nekroze možemo razlikovati više formi nekroze:
- koagulaciona
- kolikvaciona
- kazeozna nekroza
- suha gangrena
- vlažna gangrena
Bitno je pri tome napomenuti da je patogenetski proces isti ali manifestacija promjena je ona koja ih razdvaja, a ta manifestacija zavisi od djelovanja okoline na tkivo te djelom i od vrste samog tkiva.
Be the first to comment