Jetra je, poslije kože, najveći organ u ljudskom tijelu. Smještena je u trbušnoj šupljini, s desne strane, neposredno ispod rebarnog luka. To je mekan, smeđecrveni organ klinastog oblika, obložen čvrstom, neelastičnom opnom. Teška je oko 1.500 grama. Bogato je prokrvljena.
U jetri se odvijaju mnogobrojni fiziološki procesi: metabolizam bjelančevina, masti i ugljikohidrata, stvara žuč (oko 800 do 1.000 ml dnevno) i vrlo važne sastojke fibrinogen, protrombin i druge koji učestvuju u procesu koagulacije krvi, deponiraju se vitamini, željezo i glikogen, vrši razgradnja toksičnih materija i niz drugih funkcija. Zato se ona i naziva „centralnim laboratorijem organizma”. Ima veliki potencijal regeneracije.
Krv i sekret
Od brojnih bolesti koje napadaju ovaj organ, sa stomatološkog aspekta, najznačajniji su virusni hepatitis i ciroza jetre.
Virusni hepatitis je u narodu poznat kao zarazna žutica. Postoji više tipova virusa koji izazivaju ovo oboljenje (A, B, C, D i E). lako pripadaju različitim grupama, zajednička im je osobina da napadaju jetru. Putevi infekcije su putem usne šupljine (virusi A i E) i parenteralno putem zagađene krvi, sekreta i ekskreta (virusi B, C i D). Katkad, put infekcije ostaje nepoznat.
U stomatološkoj praksi od posebne su važnosti virusni hepatitis B i virusni hepatitis C.
Virus hepatitisa B (otkriven 1965. godine) veoma je zarazno oboljenje, lako je pronađen u svim tjelesnim tečnostima čovjeka, jedino su krv, pljuvačka, sperma i vaginalni sekret dokazano infektivni. Bolest se prenosi putem krvi (posebna opasnost su-moguće neste-rilne injekcione igle, šprice i dr.), zatim spolnim putem, putem inficirane majke na dijete i rjeđe na drugi način.
Ovaj virus je vrlo otporan (preživljava 7 i više dana), što stvara mogućnost zaraze i indirektnim kontaktom s inficiranimranim predmetima (brijač, četkica za zube, pribor za nokte). Simptomi bolesti su: mučnina, povraćanje, gubitak apetita, žutica, umor, bolovi u stomaku. Većina bolesnika se nakon terapije potpuno oporavi i postaje negativna na virus B za 3-4 mjeseca. U nekim slučajevima razvija se hronični aktivni hepatitis s mogućim opasnim ishodom – cirozom jetre i karcinomom.
Prevencija hepatitisa B uspješno se provodi efikasnom vakcinom koja se daje osobama visokog rizika, gdje spadaju stomatolozi i osoblje koje radi u stomatološkoj praksi, kao i drugi zdravstveni radnici.
Blagi simptomi
Pretpostavlja se da je više od 170 miliona ljudi širom svijeta inicirano hepatitisom C. Virus hepatitisa C (otkriven 1989. godine) prenosi se zaraženom krvlju (i ovdje su, također, opasnost nesterilne injekcione igle, šprica i dr.). Virus putem krvi dospijeva u jetru, gdje se vezuje za njene ćelije. Simptoma, često, gotovo i da nema („tihi ubica”), a i ako su prisutni, obično su blagi i nespecifični.
Čak i žutica, najkarakteris-tičniji znak bolesti, prisutna je samo kod petine oboljelih.
Bolest u visokom procentu (oko 50%) prelazi u hro-ničnu upalu, iz kojeg se razvija ciroza ili karcinom jetre. Terapija hepatitisa C provodi se kombinacijom lijekova, mada su stalno u toku Ispitivanja čiji je cilj otkrivanje efikasnijih načina liječenja. Za sada ne postoji vakcina protiv virusa hepatitisa C.
Oba virusa (B i C) mogu ostaviti teške posljedice na jetri. Znatno su teže one virusa hepatitis C za koji se smatra da od svih virusa dovodi do najtežeg propadanja jetre i razloga za njenu transplantaciju.
Laboratorijske pretrage
Prije svake, pa i najmanje „krvave intervencije”, kod pacijenta se moraju laboratorijski provjeriti faktori koji utječu na normalni proces hemostaze (zaustavljanje krvarenja) – protrombinsko vrijeme, najbolje INR test. Također je neophodno imati i nalaz vremena kr varenja.
Ako su ovi parametri u uobičajenim graničnim vrijednostima, intervencija se može provesti bez neke posebne pripreme. Međutim, svi sumnjivi laboratorijski nalazi moraju biti korigirani uz konsultaciju i tretman nadležnog Ijekara.
U stomatološkoj praksi
Osobe oboljele od virus-nog hepatitisa B i C pripadaju kategoriji teških bolesnika, samim tim i grupi rizičnih pacijenata u stomatologiji.
Stomatolog je u izvjesnim slučajevima u prilici da može posumnjati da pred sobom ima pacijenta oboljelog od virusnog hepatitisa, na šta ga upućuju simptomi: žuta sluznica usta, posebno nepca i predjela ispod jezika, česta krvarenja iz oralne slu-zokože i desni kao i žute sklere (bionjače).
Za stomatološku, posebnu oralno-hiruršku praksu, vrlo je značajno da su osobe s ovom vrstom oboljenja sklone upornom i dugotrajnom krvarepju, netolerantne na određene lijekove i mogući nosioci virusnih infekcija.
Be the first to comment