Lučenje sekreta u probavnom sistemu

Sekrecija ima 2 funkcije:

• izlučivanje probavnih enzima
• stvaranje sluzi za podmazivanje i zaštitu probavnog sistema.

Većina se probavnih sekreta stvara kao reakcija prisutnosti hrane, a količina je prilagođena za pravilnu probavu. Nekoliko vrsta žlijezda u probavnom sistemu stvara sekrete:

• na epitelnoj površini se nalaze milijarde jednostavnih mukoznih žlijezda. Mukozne vrčaste stanice reagiraju na lokalni podražaj i istiskuju sluz.
• udubljenja invaginacije epitela u submukozu – Liberkinove kripte, koje sadrže sekrecijske stanice.
• u želucu i gornjem djelu duodenuma se nalaze duboke tubularne žlijezde.
• probavnom sistemu su priključene složene žlijezde: pankreas, jetra i slinovnica. Oni stvaraju sekrete za emulgiranje i probavu hrane.

Osnovni mehanizam izlučivanja je:

• hranjive tvari moraju difundirati ili se aktivno prenijeti iz kapilare u bazalni dio žljezdane stanice
• mitohondrije koriste oksidativnu energiju i stvaraju ATP
• ATP se sa supstratima koristi za sintezu organskih tvari na endoplazmatskom retikulumu, Golđijevom kompleksu, te na ribosomima
• sekrecijski materijal se prenosi kroz kanaliće endoplazmatskog retikuluma do mjehurića i Golđievog komplexa, smještenog na sekrecijskom kanalu stanice
• u Golđijevom kompleksu se materijal obrađuje, koncentrira, te izbacuje u citoplazmu u vidu sekrecijskih mjehurića, koji se pohranjuju na apikalnom djelu stanice
• nervni i hormonski signali uzrokuju oslobađanje mjehurića. Ulaskom Ca²⁺ mjehurići se stapaju sa membranom i nastaje egzocitoza.

Pored organskih tvari nužno je da se izlučuje dovoljno vode i elektrolita:

• nervni podražaj djeluje na bazalni dio stanične membrane i uzrokuje aktivni prijenos jona Cl^– u stanicu
• porast negativnosti uzrokuje ulazak pozitivnih jona
• višak jona uzrokuje povećanje osmotske sile, koja povlači vodu i stanica bubri
• pritisak se stvara na sekrecijskoj površini sitne rupture i imamo istjecanje vode, elektrolita i organskih tvari.

Sluz je gusti sekret. Sastoji se uglavnom od vode, elektrolita i mješavine glikoproteina, građenih od velikih polisaharida i male količine proteina. Sluz je izvrsno sretstvo za podmazivanje i zaštitu stijenke crijeva:

• ima osobine adheriranja – čvrsto prijanja uz hranu i druge čestice
• spriječava dodir hrane sa sluznicom
• slabo se odupire klizanju, pa čestice lako klize duž sluznice
• omogućuje prijanjanje fekalnih čestica i stvaranje fekalnih masa
• otporna je na djelovanje probavnih enzima
• glikoproteini iz sluzi imaju amfoterne osobine – mogu puferirati male količine kiselina i baza
• Sluz sadrži i bikarbonatne jone, koji neutraliziraju kiseline.