Lučenje pljuvačke

Pljuvačku (salivu) luče žljezde smještene u usnoj šupljini: parotidne, submandibularne i sublingvalne žlijezde. Dnevno se luči 800-1500ml , pH=6,0-7,4. Glavni sastojak pljuvačke je voda u kojoj su otopljene anorganske ( joni ) i organske materije.

Organski dio podrazumijeva 2 vrste sekreta:

• serozni -sadrži ptijalin-enzim koji razgrađuje škrob;
• mukozni-sadrži mucin za podmazivanje.

Samo lučenje pljuvačke se odvija u 2 faze :

• u acinusima pljuvačnih žljezda nastaje primarni sekret koji sadrži ptijalin i mucin, te jone Na i Cl.
• Pri prolasku kroz izvodni kanalić dešava se promjena jonskog sastava primarnog sekreta: joni Na se aktivno reapsorbiraju nazad u zamjenu za jone K (pod djelovanjem aldosterona). Joni Cl se takođe reapsorbiraju i to dijelom zajedno sa jonima Na, a dijelom u zamjenu za HCO₃ ^– jone.

Izlučivanje pljuvačke ima važnu ulogu u održanju zdravlja usne duplje. Sam tok pljuvačke ispire patogene bakterije kao i čestice hrane, koje služe za njihovu prehranu.

Pljuvačka sadrži nekoliko različitih faktora:

• tiocijanatne jone
• proteolitičke enzime i antitijela koja djeluju baktericidno.

Ostale uloge pljuvačke:

• pomaže u natapanju hrane
• formiranju zalogaja
• olakšava govor i potrebe jezika.

Regulacija lučenja pljuvačke:

• cefalična faza: lučenje pljuvačke mogu pobuditi ili kočiti impulsi, koji u salivacijske jezgre dolaze iz viših centara NS-a, npr.miris hrane, pogled na hranu, mogu pobuditi lučenje pljuvačke. Signali u pljuvačne žlijezde dolaze iz viših dijelova CNS-a npr. iz struktura limbičkog sistema.
• oralna faza: prisustvo hrane u usnoj šupljini  potiče lučenje pljuvačke. Ovu fazu nadziru parasimpatički signali iz salivacijskih jezgara- nalaze se na spoju ponsa i produžene moždine, a pobuđuju ih okusni ili dodirni podražaji s jezika i dr dijelova usne šupljine.
• gastro-intestinalna faza: lučenje pljuvačke nastaje kao odgovor na reflekse koji potiču iz želuca i gornjeg dijela crijeva, posebno ako se proguta izrazito nadražujuća hrana. Signali iz ovih dijelova se prenose putem n.vagusa do salivacijskih jezgara.