Tikovi

Definicija:

Tikovi su ponavljani, neritmički, stereotipni pokreti (motorni tikovi) ili ispuštanje zvukova (vokalni tikovi).

Etiopatogeneza:

Tikovi se javljaju kao primarni poremećaj ili sekundarno, uz neki poremećaj CNS-a (razvojni poremećaji, encefalitisi, neurosifilis, uzimanje neuroleptika, traume glave, moždani udar). U grupi primarnih tikova je i najčešći uzrok tikova, Gilles de la Touretteov sindrom, koji čine multipli motorni i vokalni tikovi sa početkom prije 21. godine života, koji se mijenjaju tokom vremena i po tipu i po intenzitetu, a traju najmanje godinu dana. Uz tikove, ovaj poremećaj je praćen i poremećajima ponašanja kao što su poremećaji pažnje, opsesivno-kompulzivni poremećaj i slaba kontrola impulsa.

Klinička slika:

Za razliku od ostalih nevoljnih pokreta, većina bolesnika može da ih, bar za izvjesno vrijeme, potisne i spriječi njihovo ispoljavanje. Ipak, bolesnici obično navode postojanje intenzivnog, gotovo neizdrživog unutrašnjeg pritiska da izvedu tik, čije suprimiranje samo povećava tu unutrašnju psihičku tenziju, koje se oslobađaju, istina privremeno, samo izvođenjem tika.

Uobičajena je podjela tikova na proste i složene. Prosti motorni tikovi su obično brzi, izolovani pokreti, koje često samo njihova stereotipnost klinički razlikuje od mioklonusa, tipa žmirkanja, pućenja, kolutanja očima, pokretima ramena, glave i drugih dijelova tijela. Prosti vokalni tikovi obuhvataju ispuštanje neartikulisanih glasova i zvukova, tipa ušmrkavanja, pročišćavanja grla, groktanja i sl. Složeni motorni tikovi uključuju koordinisane i komplikovane pokrete tipa dodirivanja dijelova svog ili tuđeg tijela, odjeće ili detalja iz okoline, udaranja o zid, mirisanja predmeta, skakanja, izvođenja obscenih pokreta (kopropraksija) ili ponavljanja tuđih pokreta (ehopraksija). Složeni vokalni tikovi obuhvataju prave ili izmjenjene riječi, onomatopeju, ali i ponavljanje tuđih (eholalija) ili sopstvenih riječi, kao i potrebu za izgovaranjem skarednosti uz obično očuvanu svijest o njihovoj socijalnoj neprihvatljivosti (koprolalija).

Dijagnoza:

• Klinički pregled
• EMG

Terapija:

Ukoliko su tikovi blagi i socijalno ne ometaju bolesnika, liječenje nije ni neophodno. U težim slučajevima koriste se klonidin, neuroleptici, lijekovi koji prazne depoe DA u mozgu, klonazepam i dr.