Arterijska hipertenzija

Definicija:

Arterijska hipertenzija je stanje povećanog krvnog pritiska iznad 140/90 mmHg. Vrijednosti između 141-159 mmHg za sistolni i 90-94 mmHg za dijastolni pritisak predstavljaju graničnu hipertenziju. Klinička hipertenzija postoji samo ako su vrijednosti sistolnog pritiska veće od 160 mmHg, a dijastolnog veće od 95 mmHg.

Arterijska hipertenzija je najčešće hronično oboljenje savremenog čovjeka, udružena je sa porastom oboljevanja i smrtnosti od kardiovaskularnih, cerebrovaskularnih i bubrežnih bolesti.

Etiopatogeneza:

• Funkcionalna hipertenzija javlja se u trudnoći, hipertireozi, cirozi jetre, anemiji, starosti, kod dijece, u kompletnom AV bloku
• Sekundarna hipertenzija nastaje uslijed: Bolesti bubrega: renovaskularna hipertenzija (bolesti a.renalis), glomerulonefritis, policistični bubrezi, TBC bubrega, tumori koji luče renin. Endokrine bolesti: Kušingov sindrom, primarni aldosteronizam, feohromocitom, akromegalija, dijabetes, hiperparatireoidizam. Bolesti KVS-a: koarktacija aorte. Neuripsihijatrijski poremećaji: intrakranijalnog Pa, psihogeni poremećaji. Jatrogeni uzroci: terapija kortikosteroidima, tiroxinom, amfetaminima, kontaceptivi
• Esencijalna hipertenzija: Preveliki unos Na, Nenormalna regulacija zapremine tjelesne tečnosti, Disregulacija sistema renin-angiotenzin, Oštećena sinteza aldosterona, Bubrežne anomalije, Porast UD, Primarni defekt na nivou arteriola

Postoje dvije osnovne grupe regulatornih mehanizama i nekoliko sporednih:

Nervni mehanizmi:

• Baroreceptori u aorti i karotidnim arterijama (na istezanje oni reaguju ­ frekvence)
• Hemoreceptori (karotidna i aortna tijelašca)
• Reflexi pretkomora i a.pulmonalis (venski reflexi)
• Mehanička reakcija CNS-a

Humoralni mehanizmi:

• Noradrenalin
• Adrenalin
• ADH

Ova dva mehanizma djeluju za nekoliko sekundi, a kroz nekoliko minuta ili sati, djeluju sledeći mehanizmi:

Stres relaksacija krvnih sudova:

• Mehanizam pomijeranja tečnosti  (centralizacija krvotoka)
• Promjena volumena cirkulišuće tečnosti (atrijalni natriuretski peptid)

Renin-angiotenzin-aldosteron

• mehanizam koji se uključi posle nekoliko sati

Klinička slika:

• Početna hipertenzija: ide najčešće bez simptoma ili su oni oskudni i postoje samo u periodu rasta krvnog pritiska, a to su uznemirenost, glavobolja, zamor, epistaxa i dispnea na napor.
• Umjerena hipertenzija: uz znakove početne hipertenzije javljaju se: zujanje u ušima, palpitacije, tahikardija, osećaj pritiska u grudima koji je poslijedica opterećenja lijeve komore porastom krvnog pritiska.
• Teška hipertenzija: pored svih simptoma prethodna dva tipa imamo još i znake komplikovane hipertenzije. Srce: bol u grudima anginoznog tipa; Periferne arterije: suženje arterija i klaudikacije; CNS: glavobolja (potiljačna, pulsirajuća) koja ne reaguje na terapiju, konfuzno stanje, poremećaj vida, neurološki ispadi (hemipareze, hemiplegije; zbog krvarenja, tromboza ili embolija), hipertenzivna encefalopatija; Bubrezi: u malignoj hipertenziji, insuficijencija bubrega i smrt.

Podijela hipertenzije prema kliničkoj slici:

Granična hipertenzija: (140-160 / 90-95)

• Bez promijena na očnom dnu, EKG-u i bubrezima

Blaga hipertenzija: (160-180 / 95-114)

• Fundus hipertonicus 1. ili 2.stepena
• EKG: umijerena hipertrofija lijeve komore
• Bubreg je normalan

Srednje teška hipertenzija: (181-191 / 115-130)

• Fundus hipertonicus 1. ili 2. Stepena
• EKG: Izražena hipertrofija lijeve komore
• Proteinurija, povećana glomerularna filtracija

Teška hipertenzija: (191 i više / 131 i više)

• Fundus hipertonicu 3.stepena
• EKG: Jako izražena hipertrofija lijeve komore
• Bubreg ozbiljno oštećen

Maligna hipertenzija: (191 i više / 131 i više)

• Fundus hipertonicu 4.stepena
• Insuficijencija srca
• Insuficijencija bubrega

Dijagnoza:

Na EKG-u imamo:

• ograničena i labilna hipertenzija sa tahikardijom
• stabilan S4, odnosno atrijalni srčani galop
• znaci slabljenja lijeve komore (zbog opterećenja) uz znake hipertrofije lijeve komore;

Palpatorni nalaz:

Nalazimo proširen ictus cordis, koji je pomjeren ulijevo za 2-3 prsta. Vremenom dolazi do insuficijencije lijeve komore, pa pacijenta nalzimo kraj otvorenog prozora (kao se bori za vazduh) sa pepeljasto-cijanotičnom bojom lica, dispneom i tahipneom, a u najtežim slučajevima sa znacima edema pluća (pijenušav-sukrvičav ispljuvak).

RTG:

• hipertrofija levog srca

Pregled sudova očnog dna (Fundus hipertonicus):

• 1.stepen: početna stenoza, izvijuganost sa segmentnim suženjima
• 2.stepen: izraženo suženje arterija
• 3.stepen: hemoragije i exudati
• 4.stepen: edem papile

Laboratorijski nalazi:

• stanje bubrega (diureza, proteinurija, elektoliti)
• glikemija
• trigliceridi

Komplikacije:

• Srce i koronarne arterije: hipertrofija lijeve komore i lijeve pretkomore, insuficijencija lijeve komore koja prerasta u globalnu insuficijenciju, poremećaji ritma i koronarna bolest
• Ateromatozne promene na krvnim sudovima
• Disekcija aorte
• Centralni krvni sudovi: tromboze, embolije, hemoragijue, infarkt mozga
• Bubrežni krvni sudovi: tromboze, embolije, hemoragije, infarkt bubrega
• Krvni sudovi extremiteta: klaudikacije, gangrena
• Krvni sudovi očnog dna: fundus hipertonicus koji vodi ka slepilu

Terapija:

Terapija je  potrebna ako je dijastolni pritisak veći od 90 mmHg

Higijensko dijetetski režim:

• smanjiti unos NaCl
• redukcija tjelesne mase
• prestanak pušenja
• umjerena fizička aktivnost

Ovim mjerama koriguje se granična, labila hipertenzija. Ako se za 3 do 6 mjeseci dijastolni pritisak ne smanji ispod 90 mmHg, započinje se medikamentozna terapija.

Medikamentozna terapija:

Najčešće se počinje jednim lijekom (diuretik ili beta blokator) koji se daje od dvije do nekoliko nedelja, ako izostane efekat, uvodi se drugi lijek (ACE inhibitor), a ako ni on ne daje rezulatate, kroz dvije nedelje uvodi se i treći lijek (vazodilatator, ganglijski blokator).

• Diuretici: Arifon, Lasix, Triamteren, Aldactone A
• Inhibitori ugljene anhidraze: Acetazolamid
• Adrenergički blokatori: ALFA blokatori; Fentolamin, Prazosin; BETA blokatori: Inderal, Prinorm; Blokatori adrenegrgičkih neurona; Gvanetidin
• Ganglijski blokatori: Pentolinijum
• Vazodilatatori: Diazoxid, Hidralazin, Dilatiazem, Verapamil
• ACE inhibitori: Kaptopril, Enalapril