Pri desteukciji eritrocita oslobađa se hemoglobin (slobodan hemoglobin), koji se odmah veže za bijelančevinu plazme – haptoglobin. Komplex hemoglobin + haptoglobin im veliku molekulsku masu i zato ne može da prođe kroz glomerulski filtar. Samo vrlo jaki i nagli metabolički poremećaji oslobađaju toliko Hb, da ga ni haptoglobini plazme ne mogu vezati, već Hb prolazi glomerulski filtar i javlja se hemoglobinurija.
U fizičkim uslovima Hb oslobođen iz eritrocita, ne stiže u plazmu, jer ga RES (jetra, slezina, kosna srž, limfni čvorovi) odmah prihvate.
- Hb se razlaže na: hem + globin
- od hema se odvoji Fe i ostaje protoporfrin
- protoporfirin otvara lanac pirolskih jezgara, ovaj lanac predstavlja bilirubin (žučni pigment)
Bilirubin je u plazmi vezan za albumine, koji ga transportuju u jetru, gdje se odvija od albumina. U jetri se bilirubin konjuguje sa glukuronskom kiselinom i tako konjugovan se izlučuje u žuč. Nekonjugovan bilirubin nije rastvoran u H2O, već u mastima. Vezan za albumine seruma ne može da prođe kroz bubrežni filtat, pa ga neće biti u mokraći. Konjugovani bilirubin je rastvotljiv u H2O; može biti izlučen urinom. U završnom dijelu ileuma, bilirubin se pod dejstvom bakterija oslobađa glukuronske kiseline i prelazi u urobilinogen. Jedan njegov dio se izluči stolicom, a veći dio se ponovo apsorbuje i vraća u jetru. Ovaj urobilinogen jetra ponovo pretvara u bilirubin i izlučuje u žuč. To je enterohepatička cirkulacija urobilinogena.
PODIJELA ŽUTICE PREMA NAČINU NASTANKA
Razlikujemo se 3 tipa:
HEMOLITIČKI IKTERUS
- Nastaje uslijed prekomijerne razgradnje eritrocita
- Jetra nije sposobna da konjuguje i u žuč izluči sav stvoreni bilirubin.
- Raste nekonjugovani bilirubin (indirektni)
- U urinu neće biti bilirubina, dok je urobilinogen povećan
- U stolici je količina žučnih boja povećana; hiperholična stolica
OPSTRUKCIJSKI IKTERUS
- Nastaje uslijed mehaničke prepreke u žučnim putevima (kamen, tumor, Ca pankreasa)
- Povećan Pa u žučnim putevima dovodi do prodiranja žuči preko limfnih prostora jetre u ductus thotacicus, pa u sistemski krvotok
- Jetra dugo zadržava konjugacionu funkciju, konjugovani bilirubin se izlučuje urinom
- U urinu količina urobilinogena postepeno opada, da bi sasvim nestao, a urin je taman kao pivo
- Stolica je hipoholična, da bi postala sasvim bijela (aholična)
PARENHIMATOZNI IKTERUS
- Nastaje kod oštećenja parenhim jetre (hepatitis, ciroza, lijekovi)
- Hepatocit nije u stanju da konjuguje svu količinu prispijelog bilirubina, tako da su u krvi i konjugovani i nekonjugovani bilirubin
- U urinu je konjugovani bilirubin, a vremenom se pojavljuje i urobilinogen
- Stolica je hipoholična, a vremenom postaje normoholična
NAPOMENA: u krvi se bilirubin određuje van der Bergovom reakcijom. Pri tome se konjugovani bilirubin naziva i direktnim (jer se odmah prikazuje), a nekonjugovani je indirektni (jer se on dobija oduzimanjem od ukupnog bilirubina: direktni + indirektni = ukupni)
DIFERENCIJALNO DJAGNOSTIČKI:
| PARAMETAR | HEMOLITIČKA | PARENHIMATOZ. | OPSTRUKCIJSKA |
| Konjugovan (krv) | | | |
| Nekonjugovan (krv) | | ||
| Bilirubin u urinu | Konjugovani | | |
| Urobilinogen | | | / |
| Stolica | Hiperholična | Hipoholična | Aholična |
- žutica je hiperbilirubinemija koja se vidi pregledom
- Holestaza je redukcija protoka žuči
- Gilbertov sy: porast bilirubina zbog poremećaja njegovog prihvatanja na nivou hepatocita
LABORATORIJSKI NALAZI U HEPATOLOGIJI
Testovi za bilirubin
|
BILIRUBIN: |
- u acc bolestima porast bilirubina je nevažan, jer brzo prestaje
- u chr bolestima duži i znatan porast je važan
- stalno visoke vrijednosti=hepatička opstrukcija
- porast indirektnog=hemoliza
- u žutici, porast bilirubina , praćen je porastom AP, GAMA GT
Testovi za hepatocelularno oštećenje
- AST, ALT
- SGOT, SGPT
- LDH
TRANSAMINAZE:
- Najviše rastu u acc virusnom hepatitisu;
- umijereno rastu u manje izraženoj nekrozi jetre (chr hepatitisi, neaktivne ciroze);
- mali porast prati gojaznost, masnu jetru, alkohol, bilijarnu opstrukciju
- SGPT je specifična za oboljenja jetre (SGOT raste i u bolestima mišića i u infarktu miokarda)
- Postojanje prepreke oticanju žuči
- alkalna fosfataza (AP)
- GAMA glutamil transferaza
- AP:najviše raste u biljijarnoj opstrukciji, primarnim i metastatskim tumorima jetre, holestazi zbog lijekova, infektivnoj mononukleozi, bilijarnoj cirozi
- GAMA GT: raste u gotovo svim oboljenjima jetre, posebno u alkoholnom oboljenju; u intrahepatičkoj holestazi i metastatskim tumorima jetre
Sintetska funcija jetre
- albumini
- serumski proteini = elektroforeza
- protrombinsko
- parcijalno tromboplastinsko vrijeme
- ALBUMIN: u odmakloj bolesti jetre uobičajen je pad vrijednosti
Be the first to comment