Sprovodni sistem srca

Srce radi samostalno to jest automatski jer ima vlastiti sistem za stvaranje i sprovođenje impulsa, a njega čini sprovodna muskulatura. Sprovodna muskulatura srca čini niz struktura u koje spadaju SA-čvor, internodalni putevi, AV- čvor, AV-Hissov snop, lijeva i desna grana snopa te mreže Purkinjeovih vlakana.

SA- čvor je smješten u gornjem-lateralnom dijelu desnog atrija ispod i lateralno od ušća sinus venosusa. On je normalni predvodnik srčanog rada, tj on stvara impulse za mišićnu kontrakciju. Jedan od uslova samopodražljivosti neke strukture je da membrane u mirovanju budu propusne za Na+. Takve su membrane stanica SA-čvora (pacemaker stanice), a taj ulazak jona Na+ uzrokuje da mirujući membranski potencijal ima nešto pozitivniju vrijednost i iznosi -60mV, dok je pražna vrijednost -40mV. Znači, kada se ulaskom jona Na+ dosegne pražna vrijednost dolazi do pojave depolarizacije koju uzrokuju spori Na-Ca kanali (odnosno spori Ca kanali), a ne brzi Na-kanali, zbog toga što ova pozitivnija vrijednost MMP-a sprječava otvaranje brzih Na-kanala.

SA čvor je predvodnik srčanog rada zato što:

• stvara impulse najvećom frekvencijom, 60-80 (AV-čvor stvara impulse manjom frekvencijom, 40-50, znači što je niža struktura, stvara impulse manje frekvencije),
• stanice SA-čvora se prve oporave od hiperpolarizacije i pošalju novi impuls prije nego što se ostale strukture oporave,
• kada SA-čvor pošalje impuls to je val depolarizacije koji se proširi duž sprovodne muskulature, tako da impulsi iz AV-čvora i AV -snopa ne mogu stvoriti novi podražaj i tada su membrane stanica apsolutno refraktame.

Impuls stvoren u stanicama SA-čvora se širi kroz muskulaturu atrija, a preko 3 internodalna puta se širi prema AV -čvoru. Vrijeme potrebno za širenje je 0,03 s.

AV-čvor je smješten u stražnjem dijelu atrijumskog septuma s njegove desne strane. Uloga AV-čvora je da uspori širenje impulsa. Na taj način se omogućava da se atrij kontrahuje prije ventrikula i na taj način ubacuje krv u ventrikule prije zatvaranja atrioventrikularnih valvula. Normalno bez kontrakcije atrija u ventrikule uđe 75% krvi. Ostatak od 25% se ubacuje kontrakcijom atrija. Ovo zadržavanje impulsa traje 0,13s (0,09 s u samom AV-čvoru, 0,04s u penetracijskom dijelu AV-snopa) i posljedica je toga što AV-čvor grade veoma tanka vlakna između kojih ima vrlo malo pukotinastih spojeva. To uzrokuje da joni veoma sporo prelaze u stanicu, a na taj način i podražaj sporije prelazi. Kada impuls uđe u AV -snop širi se njegovom lijevom i desnom granom te mrežom Punkinjeovih niti sve do njihovih završetaka na unutrašnjoj strani ventrikularnog mišića. Vrijeme potrebno za širenje impulsa od ulaska u AV-snop do krajeva Purkinjerovih niti je 0,03 s. Ovakvo brzo širenje impulsa posljedica je toga što ove strukture prave veoma debela vlakna između kojih ima jako puno pukotinastih spojeva. Impuls od unutrašnje do vanjske površine ventrikularnog mišića pređe za dodatnih 0,03 s, tako da je ukupno trajanje prenošenja impulsa od SA-čvora do vanjske površine ventrikularnog mišića 0,22s. Svaki predvodnik izvan SA-čvora se naziva ektopični predvodnik (AV-čvor i AV-snop).

Električna aktivacija radne muskulature izaziva njenu sinhronu kontrakciju, što je poznato kao uparivanje ekscitacije i kontrakcije. Tek iza depolarizacije slijedi kontrakcija (sistola), a iza repolarizacije relaksacija (dijastola) srčanog mišića. Nakon depolarizacije atrija oni se kontrahiraju i potiskuju krv u ventrikul. Nakon depolarizacije ventrikula oni se kontrahiraju i istiskuju krv u plućnu ili sistemsku cirkulaciju. Nakon repolarizacije i atriji i ventrikuli se relaksiraju i srčane šupljine se pune krvlju.