Hijalinomembranska bolest

Najčešći uzrok smrtnosti novorođenčadi. Uglavnom je vezana za nedonošče, a karakteriše se respiratornim poremećajima (tahipnea – >60/min., uvlačenje grudnog koša, cijanoza na atmosferskom zraku), koji perzistiraju ili progrediraju u toku prvih 48-96 sati života, što se završava ili letalno ili potpunim izlječenjem u toku nekoliko dana.

Bolest je posljedica progresivne atelektaze pluća, koja je uzrokovana nedostatkom surfaktanta i abnormalnom rastegljivošću zidova grudnog koša. Surfaktant, materija koja snižava površinski napon, produciraju ćelije pneumociti tip II od 32. do 36. nedjelje gestacije. Produkcija je usporena u prisustvu asfiksije i fetalne hiperinzulinemije (dijete dijabetične majke), a ubrzava je primjena kortikosteroida i hronični fetalni stres (intrauterina retardacija rasta). Bolešću su više ugrožena djeca rođena carskim rezom i djeca muškog spola.

Nedostatak surfaktanta dovodi do progresivne atelektaze pluća. U zračnim putevima se nakuplja bjelančevinasti eksudat i ćelijski detritus koji se na preparatu boji eozinom i naziva “hijaline membrane”, po čemu je bolest dobila ime. Pojačan rad slabe respiratorne muskulature, umjesto do ekspanzije pluća, dovodi do retrakcije (uvlačenja) grudnog koša.

Na simptomatologiju i tok bolesti utiče prisustvo ili odsustvo santa kroz ductus arteriosus i foramen ovale. Hipoksija i acidoza koje nastaju u toku distresa će povećati plućnu vaskularnu rezistenciju i dovesti do D-L šanta (stanje fetalne cirkulacije).

Klinička simptomatologija:

• Tahipnea (više od 60)
• Cijanoza,
• Širenje i lepršanje nosnica,
• Uvlačenje grudnog koša i jecanje ili
• Stenjanje pri ekspiraciji.

Dijagnoza:

Gasne analize pokazuju prisustvo acidoze mješovitog tipa, hipoksije (snižen pO2 i saturacija O2) i hiperkapnije (povišen pCO2).

Tipična RTG slika pokazuje jednoobrazne, retikulogranularne promjene slične mliječnom staklu, a pri tom je vidljiv zračni bronhogram, tj. bronhije ispunjene zrakom.

Prevencija:

Praćenje zrelosti ploda, utvrđivanje zrelosti pluća (odnos lecitin/sfingomijelin u plodovoj vodi), primjena kortikosteroida kod porodilje, prevencija prijevremenog poroda.

Terapija:

Endotrahealna intubacija i mehanička ventilacija su glavna uporišta u terapiji novorođenčadi sa respiratornim distresom, što je uveliko smanjilo smrtnost ove djece, a što se provodi u specijalnim jedinicama za intenzivnu njegu. Pri tom se može koristiti kontinuirani pozitivni pritisak (što sprečava kolaps alveola u ekspriju) ili intermitentni pozitivni pritisak. Komplikacije su pneumotoraks i bronhopulmonalna displazija.

U nemogućnosti provođenja ove terapije, pokušava se sa povećanjem inspiratorne koncentracije O2 (20%-95%), uz praćenje gasnih analiza (opasnost retinopatije novorođenčeta).

Uz ovo treba provoditi opšte potporne mjere: bilans tečnosti i elektrolita, parenteralna prehrana, održavanje temperature i si. U posljednje vrijeme se počelo sa terapijskom primjenom sufraktanta (endotrahealno po odgovarajućoj šemi), čime bi se mogla smanjiti opasnost barotraume i toksičnog dejstva O2. U specijaliziranim, razvijenim centrima u svijetu se u slučaju neuspjeha ovakve terapije primjenjuje ECMO (ekstrakorporalna membranska oksigenacija).