Hemosiderin

To je žutosmeđi, hrđav, a ponekad zlatnožuti pigment. Nalazimo ga u zrncima ili grupicama oštrih rubova i uglova pa liče na kristaliće. Hemosiderin nastaje od hemoglobina, fragmenata eritrocita kada oni izađu iz krvne žile i stupe u reakciju sa tkivom. Osim toga može nastati i u fagocitima koji su fagocitirali ove elemente ali je bitno naglasti da nastaje samo u živom tkivu te i ako ga nađemo u nekrotičnom tkivu on je tu nastao prije pa je tek onda nastupila nekroza.

Što se tiče nastanka u krvnoj struji možemo reći da se događa da nastane na mjestu usporenog krvnog toka ali u živoj cirkulaciji izgleda da ne nastaje. Što se dokazivanja hemosiderina tiče važno je napomenuti da je to pigment u kojem se još uvijek može dokazati željezo. Specifična reakcija je obično berlinsko plavo koje boju hemosiderina promjeni u plavu.

U fiziološkim granicama možemo naći hemosiderin u malim količinama u slezeni, jetri (kupferove ćelije) te u RES-u koštane srži, tj tamo gdje pronaći ostaci fiziološke hemolize eritrocita.

Pojavu pigmentiranja hemosiderinom nazivamo hemosideroza. Djelimo je na opštu i lokalnu.

Lokalna hemosideroza

Najčešće je nalazimo kao posljedicu krvarenja tako da se okolina hematoma prvo boji crveno hemoglobinom, a poslije određenog vremena oboji hrđavo smeđe kada hemoglobin pređe u hemosiderin (apopleksija mozga – encephalomacia fusca).

Drugi nam je primjer Induratio Fusca Pulmonis – dakle oboljenje pluća, a nastaje zbog zastoja krvotoka kod srčane slabosti tako da dolazi do stvaranja hemosiderina u plućima zbog toga što su eritrociti ušli u intersticij ili eventualno u alveole.

Opšta hemosideroza (Haemosiderosis Universalis)

Sreće se kod čestih transfuzija, hemolitičkih anemija kada se tkivima dolazi mnogo hemoglobina, raspadnutih eritrocita ukratko elemenata od kojih se stvara hemosiderin. Ti se materijali pretežno nakupljaju u ćelijama RES-a pa tako RES dominira po pitanju pigmentiranosti u opštoj hemosiderozi u organizmu, slezena, jetra, limfni čvorovi, koštana srž postaju hrđavo smeđi.

Od ostalih organa posebno je zahvaćen bubreg čija je kora hrđavo smeđa na prerezu, a nekada hemosiderin infiltrira bubrežne kanale koje začepljava.

Haemosiderosis idiopathica – pulmonis – dakle i lokalne i opšte hemosideroze dosad opisane su sekundarne promjene ali ova je idiopatska. Pluća su smeđa, indurirana, vezivo umnoženo, oboljevaju djeca a umiru najčešće zbog pneumonije koja se javlja kao sekundarna promjena ili isto kao sekundarna promjena oštećenja srca – cor pulmonale.