Djelovanje sniženog atmosferskog pritiska

Čovjek je njegovom dejstvu izložen kada se penje na veće visine bilo pješke bilo avionom koji ima nehermetizovanu kabinu. Sniženi pritisak ima dva dejstva na organizam:

• smanjenje parcijalnog pritiska O2 u alveolama što dovodi do hipoksične hipoksije i uzrokuje simptome visinske bolesti
• simptom subatmosferske dekompresije usljed naglog penjanja avionom bez hermetizovane kabine na visine preko 7000m.

Djelovanje sniženog parcijalnog pritiska O2

Sniženi atmosferski pritisak uslovljava pad parcijalnog pritiska O2 u alveolama i izaziva nedovoljnu oksigenaciju tkiva.

• Na visini od 3000 m parcijalni pritisak O2 iznosi 8,9 kPa, a to uslovljava arterijsko zasićenje kiseonikom na 90%.
• Na 6000m – 70%
• Na 7000m – manje od 50%
• Na 9000m – 20%

Podizanjem do visine od 2500m plućna ventilacija uglavnom se ne povećava kasnije se povećava sve do visine oko 5000m kada dostiže svoj maksimum. Dalje povećanje visine i dalja hipoksija utiču depresivno na disajni centar i javlja se Čejn Štoksovo disanje (Chain-Stokes-ovo) i uspostavlja circulus vitiosus tako da hipoksija sada paradoksalno slabi disanje.

Na kardiovaskularni sistem ova hipoksija ima slično dejstvo, u početku se pojačava rad srca, prazne krvni depoi, povećava minutni volumen ali kasnije pojačana hipoksija uslovljava poremećaj regulacije krvotoka pa puls slabi i postaje brz i nepravilan, pritisak pada i opada količina krvi u cirkulaciji – još jedan circulus vitiosus.

Osim ovih za život vrlo važnih promjena u organizmu hipoksija još dovodi do slabljenja mišića.

Simptomi su sljedeći:

• Do 2500m nema tegoba
• iznad 3000m javlja se pospanost, tromost, zamor, glavobolja, vrtoglavica, nauzeja i znaci početne euforije.
• Na 4000-5000m slabljenje pažnje, smanjena sposobnost rasuđivanja, pamćenja
• Na 7000m konvulzije, koma

Adaptacija

Pri dužem boravku organizam se adaptira na ove promjene sljedećim mehanizmima.

• povećanje plućne ventilacija – kada depresija prestane poslije par dana dolazi do snažne stimulacije disanja i ventilacija se može povećati 6-7puta.
• Povećanje broja eritrocita i hemoglobina – policitemija i poliglobulija
• Povećanje difuznog kapaciteta (to je količina prolaska O2 kroz respiratornu površinu) kod normalnih ljudi je 20ccm na minut za 1mmHg gradijenta parcijalnog pritiska, a kod adaptiranih se poveća i preko 3 puta zbog povećanog protoka krvi kroz pluća.
• Povećava se volemija i minutni volumen srca oko 20%
• Obezbjeđuje se bolja utilizacija kisika u ćelijama povećanjem oksidativnih procesa

Subatmosferska dekompresija

Simptomi se javljaju tek na visinama preko 7000m usljed naglog penjanja avionom koji nema hermetizovanu kabinu. Nije sigurno šta je uzrok ovoj pojavi pa imaju tri teorije:

• Usljed brzog penjanja oslobađaju se gasovi iz tkiva i tečnosti i stvara se vazdušna embolija
• Ili se oslobađa mast iz destruiranih masnih ćelija – masna embolija
• Hipotetska supstanca koja se oslobađa usljed pada atmosferskog pritiska i djeluje na stvaranje mjehurića gasa i povećava permeabilnost krvnih sudova (smooth muscle acting factor).