Virusi – opće informacije

Virusi su mikroskopski oblici koji su svuda oko nas, ali i u nama. Može ih se naći kod čovjeka, životinja, biljaka, nekih vrsta gljiva i čak kod bakterija. Jako su jednostavni po svojoj građi. Virusi zahvaljujući svojoj jednostavnosti uspjevaju da se tako brzo i tako dobro umnožavaju i time stvaraju velike probleme za organizme u kojima se nalaze. Virusi su najmanji i najjednostavniji danas poznati mikroorganizmi,tj. čestice na granici nežive prirode i živog svijeta.

Veličina virusa izražava se u nanometrima(nm), a iznosi 10-30 nm. To je, inače, veličina najvećih molekula, odnosno malih bakterija. Zbog njihove male veličine viruse možemo promatrati samo pod elektronskim mikroskopom.

Građa virusa:

Virusna čestica,tzv. virion, sastavljena je od dva glavna elementa: unutarnje jezgre, koja se sastoji od jedne nukleinske kiseline (ribonukleinske ili dezoksirbonukleinske),te vanjskog omotača, tzv. kapside, koja se sastoji od proteina. Jezgra predstavlja genetski materijal virusa, nosilac je nasljednih informacija infekcioznosti virusa. Izolirana, bez kapside,relativno je nestabilna, te je neki enzimi (nukleaze) koji se nalaze u živom tkivu mogu inaktivirati. Kapsida zaštićuje virusnu nukleinsku kiselinu tako da ona može preživjeti izvan stanice. Postoje još manje zarazne čestice od virusa, a to su viroidi i prioni. Viroidi su građeni samo od jedne nukleinske kiseline,a prioni samo od bjelančevina. Poput virusa, i viroidi i prioni uzrokuju teške bolesti.

Kao i neke bakterije, virusi su paraziti i ne mogu se udvostručiti bez stanice domaćina. Virus može zaraziti stanicu domaćina cjelovit ili da se prihvati za određeni protein na membrani domaćina, ubacujući samo svoj nasljedni materijal (DNA ili RNA) u stanicu. Unutar stanice se proteinski omotač razgrađuje, a virusna nukleinska kiselina «upisuje» u nasljedni materijal domaćina. Na taj način dolazi do umnožavanja virusa, a ne stanice domaćina. Nove se virusne čestice nakupljaju unutar stanice, razaraju staničnu membranu, napuštaju uništenu stanicu i napadaju nove stanice šireći zarazu.

Neki virusi poznati kao bakteriofagi napadaju samo bakterije. Drugi napadaju samo eukariotske stanice. Virusi koji izazivaju prehlade su rinovirusi, herpes-virusi uzrokuju ranice. Influenza virus je najčešće nasljedno promijenjen virus (mutiran). Stoga ljudi tokom godine mogu nekoliko puta oboljeti od gripe jer protutijela stvorena u organizmu na prvi virus nisu odbrana i od novopromijenjenog virusa. Virusi koji su uzročnici AIDS-a pripadaju skupini retrovirusa i uzrokuju slabljenje obrambenog sustava organizma. Virusnu zarazu danas je moguće liječiti potičući i snažeći obrambeni sistem organizma. Postoje prirodni proizvodi imunog sistema koji uspješno sprječavaju razvitak virusa (interferon). Antibiotici ne mogu suzbiti virusnu zarazu. Oni utječu samo na bakterije.