Hronični proliv kod djece

Proliv koji traje mjesec dana ili duže označava se kao hronični. Može biti prouzrokovan od svih onih faktora koji uzrokuju akutni proliv bilo da je njihovo djelovanje u digestivnom traktu ili nekom drugom organu. Postoje benigne forme hroničnog proliva u kojima dijete ne gubi na težini, niti proliv remeti njegov razvoj (iritabilno crijevo).

U koliko proliv šteti normalnom rastu i razvoju onda se to prvo manifestuje na stagnaciji ili gubitku tjelesne težine. Hronični proliv vodi u distrofiju (malnutricija) te ovisno o stepenu zaostajanja ili gubitka težine distrofija se dijeli na 3 stepena.

distrofija I stepena	gubitak od 20% od optimalne tjelesne težine –
distrofija II stepena	gubitak TT do 30%
distrofija III stepena	gubitak TT preko 30% (sin: atrofija, atrepsija, marazam, dekompozicija).

Učestalost pojedinih uzroka na nastanak hroničnog proliva su različiti od jednog geografskog područja do drugog. Sljedeća tabale pokazuje uzroke hroničnog proliva:

Infekcije	salmonellae, campylobacter, giardia, amebe strongiloydes, yersinia, salmonellae
Postenterilisni sindrom	nepodnošljivost karbohidrata, proteina kravljeg mlijeka
Faktori ishrane	visok osmolaritet mlijeka u prahu,obilni obroci,alergija na hranu
Parenteralne ifenkcije	zapaljenje srednjeg uha, mastoida, infekcije mokraćnih puteva
Iritabilno crijevo	antibiotici.hemioterapija, radijacija urođeni deficit saharaze i izomaltaze.malapsorpcija
Toksični prolivi
Malapsorpcija karbohidrata	monosaharida stečeni deficit laktaze, malapsorpcija monosaharida
Insuficijencija egzokrinog pankreasa	cistična fibroza, Scwachmanov sindrom,
Nepodnošljivost glutena	hronični pankreatitis, coeliakia
Crijevne limfangiektazije
Imunološki deficit	izolovani deficit IgA,deficit celularnog imuniteta
Urođeni defekt transporta	familijarna hloridoreja, abetalipo-proteinemija,Wolmonova bolest, malapsorpcija folne kiseline. primarna malapsorpcija žučnih kiselina
Anatomske abnormalnosti	resekcija tankog crijeva, malrotacija,slijepa vijuga crijeva, fistule crijeva
Hronične upalne bolesti	ulcerozni kolitis, Crohnova bolest, nekrotični enterokolitis, pseudomembranozni kolitis,eozonofilni gastroenteritis
Malnutricija i nedostatak majčine njege	hiportireoza, kong. hiperplazija neuroblastom
Poremećaji funk. endok. žlijezda nadbud.	ganglioneurom, Zollinger-Ellisonov sy, tumor
Funkcionalni tumori pankreasa	(Verner-Morrisonov tumor)

Patageneza hroničnog proliva je bitna za racionalno liječenje. U većini bolesti djeluje istovremeno više patogenetskih mehanizama, a najčešći su:

• smanjena apsorpciona površina kao što je u sindromu kratkog crijeva, kod celijakije zbog gubitka resica, kod infektivnog proliva zbog oštećenja sluznice i slabe aktivnosti enzima u sluznici, kod preosjetljivosti na proteine kravljeg mlijeka atrofiraju vili kao i kod gardiae lambliae. Kod bolesti terminalnog ileuma dolazi do smanjene resopcije žučnih kiselina i vitamina B12. Žučne kiseline kada dospijevaju u većim količinama u kolon izazivaju proliv.
• osmotski proliv nastaje zbog malapsorpcije šećera, ingestije koncentrovane hrane, vode koja sadrži veću količinu sulfata. Ovo je naročito često kod dojenčadi do 3 mjeseca koji uzimaju brašno zbog nepostojanja amilaze. Škrob se ne razlaže i ponaša se u debelom crijevu pod uticajem bakterija osmotski aktivno.
• sekretorni proliv izazvan toksinima bakterija kao što su: E. coli, Vibrio colere, Clostridium perfrigens, preko stimulacije adenil ciklaze u enterocitima. Poslije resekcije ileuma veća količina nekonjugovanih žučnih kiselina stimuliše sekreclju i izaziva proliv.
• poremećaji motorike cijeva mogu dovesti do hroničnog proliva bilo da je ona ubrzana kao kod hipotireoze, kod zapaljenskih stanja u crijevu zbog povećanja vazoaktivnih peptida ili prostaglandina. Smanjen motilitet sreće se kod hipokalijemije što može da izazove istanje bakterija iz debelog criejva i izazove proliv. U hronične prolive ubrajaju se tvrdokorni prolivi dojenčadi mladih od 3 mjeseca zbog lezije sluznice tankog crijeva izazvane sa poznatim i nepoznatim uzrocima. Ovaj proliv vodi dojenče u genaralizovanu malapsorpciju, a posljedica je teška distrofija. Ovaj proliv traje više od 3 sedmice i obično ugrožava život djeteta i pored preduzetog ispitivanja i liječenja. Najčešće ovako počnu: nekrotični enterokolitis, pseudo-membranozni enterokolitis, eozinofilni gastroenteritis, ulcerozni kolitisa, preosjetljivost na proteine kravljeg mlijeka, glutenska enteropatija, infekcija mokraćnih puteva, otitis i mastoiditis, sepsa. Sve su ovo zapaljenske bolesti, a mogu se ovako manifestovati i sve druge bolesti koje smo naveli u prethodnoj tabeli kao uzrok hroničnog proliva.

Liječenje:

Za uspješno liječenje hroničnog proliva moraju se uzeti sljedeći laboratorijski nalazi:

• krv (SE, KKS, proteinogram, jonogram, imunoglobulini, holesterol, koagulogram), 
• stolica: koprokultura, virusi, jaja parazita ili paraziti, reducirajuće supstance, pH, masti u stolici, Shwachmanov test.
• Od velike koristi su i drugi testovi koji su donekle specifični za određene bolesti kao što su: D-xyloza test, Cl u znoju RTG abdomena, pluća, doručja, rektoskopija, biopsija debelog crijeva, kolonoskopija gastroduodenoskopija biopsija sluznice tankog crijeva.

Dijagnoza:

Dijagnoza hroničnog proliva bazira se na anamnezi, toku bolesti, laboratorijskim i drugim ispitivanjima, reakciji organizma na medikamentoznoj ili dijetalnoj terapiji. Liječenje je manje više uspješno iako izvjestan broj bolesti koje se manifestuju hroničnim prolivom mogu biti veoma dugotrajne pa čak iziskuju i hiruršku terapiju.

Sindrom iritabilnog crijeva

Poseban entitet hroničnog proliva o kome se sve više govori je sindrom iritabilnog crijeva ili hronični nespecifični proliv. Odlikuje se u dojenačkom dobu od 6-20 mjeseci života kada djeca imaju 3-6 kašastih stolica dnevno i to veći broj u jutarnjim satima nego kasnije. Stolice imaju često sluzi i nesvarene hrane, a naročito voća i povrća

Inače su djeca normalno aktivna imaju dobar apetit, normalno se razvijaju. Proliv se pogoršava na ekstraintestinalne infekcije. Može da traje nekoliko sedmica mjeseci pa i do 2-3 godine nezavisno od načina ishrane.

Zbog restrikcije hrane  dijete može da padne u distrofiju. Spontano nestaje za 3-4 godine života. Dijagnoza je teška, ali se bazira na anamnezi u kojoj se saznaje da su i drugi članovi porodice imali iste tegobe. Za sada je nemoguće otkriti uzročnik. Ne smije se zamijeniti sa drugim vrstama hroničnog proliva ili sa malapsorpcionim sindromom.