Dijagnostički testovi jetrenih oboljenja

Testovi koji potiču iz metabolizma bilirubina

Povišena je vrijednost ukupnog bilirubina. Grubo uzevši:

• indirektna (nekonjugirana) hiperbilirubinemija se sreće kod hemolize,
• direktna (konjugirana) kod atrezije a
• mješovita kod upalnih procesa.

Urobilinogen

• U bilijarnoj opstrukciji nema urobilinogena u mokraći (normalno je u tragu),
• kod hepatocelularne lezije urobilinogen u mokraći povišen jer oštećena jetra nije sposobna da veže veći dio urobilinogena iz enterohepatične cirkulacije i ponovo ga izluči u žuč.

Bilirubin u mokraći

• nađe se samo u konjugiranoj hiperbilirubinemiji (jer je topiv u vodi) i boji mokraću smeđežuto, kao tamno pivo.

Stolica i sterkobilinogen

• Stolica koja sadrži mali ili nimalo sterkobilinogena je svijetla (hipoholična ili aholična) i karakteristična je za bilijarnu opstrukciju.

Aktivnost enzima u serumu

Povišena aktivnost AST (aspartat transaminaze) i ALT (alanin transaminaze) je osjetljiv pokazatelj hepatocelularnih oštećenja, pri čemu je osjetljiviji test povišenje ALT (jer je specifičnija za jetru).

Povišenje alkalne fosfataze (AP) koja se normalno izlučuje putem žuči, ako nema znakova bolesti kostiju, upućuje na oštećenje ekskretorne funkcije jetre ili bilijarnu opstrukciju. Zajedno sa AP, kod hepato-bilijarnih bolesti se nađe i povišenje 5-nukleotidaze.

Gama glutamil-transferaza (gama GT) ima veliku vrijednost u dijagnozi jetrene bolesti, naročito u prisustvu povišene AP za koju nije jasno kojeg je porijekla.

Sintetska funkcija jetre

Hipoalbuminemija, jer oštećena jetra stvara manje albumina, pa dolazi do albuminsko-globulinske inverzije i povećanja α2 globulina kao znaka nespecifičnog upalnog procesa. Na istom principu (albuminsko-globulinske inverzije) se zasnivaju flokulacioni testovi (TT,TF, cefalin-holesterolska proba).

Sniženje aktivnosti faktora koagulacije: fibrinogena, protrombina, V, VII, IX, X, zbog poremećaja njihovog stvaranja. Koagulacioni testovi, a naročito protrombinsko vrijeme su dobre metode za funkcionalno ispitivanje jetre. U teškim hepatocelularnim oštećenjima jetre javlja se sniženje konc. holesterola, naročito njegovih estera (poremećaj stvaranja), a nasuprot tome nivo holesterola, fosfolipida i triglicerida je povišen u holestazi. Alfa-fetoprotein, koga sintetizira nezrela jetra i nađe se u prva 2 mjeseca života, može kod nekih bolesti jetre bitipatološki povišen. Ekskretorna sposobnost jetre

BSP (bromsulfoftaleinski test). BSP dat intravenski se vezuje za albumine plazme odakle ga preuzimaju hepatociti, konjugiraju i aktivno izlučuju u bilijarni trakt. Nakon 45 min ne smije biti retinirano više od 5% date količine.

Radiološke i radioizotopske metode

• Oralna i intravenska holangiografija
• Radioizotopske metode (scintigrafija jetre). Intrahepatične patološke tvorevine veće od 1 cm se prikažu kao defekti punjenja, tzv. hladne zone. Novija metoda je dinamična scintigrafija jetre (pomoću tc-Hida), čiji je klirens iz krvi brz i putem žuči se izlučuje u crijevo, a kod oštećenja hepatocita putem bubrega.
• Ultrasonografija (UZ)
• Kompjuterizovana tomografija (CT)
• Venegrafija (splenoportografija, arteriografska portografija)

Perkutana biopsija jetre

Podrazumijeva histološko, enzimsko i elektronsko ispitivanje uzorka. Indicirana je u prolongiranim žuticama, nejasnim hepatosplenomegalijama, kod sumnje na bolest deponovanja. Pri izradi se mora voditi računa o hemostazi, zbog sklonosii ka krvarenju.