Thrombophlebitis

Thrombophlebitis acuta superficialis se manifestuje kao akutno, bolno zapaljene varikoziteta ili površinskih venskih stabala. Promjene su oštro ograničena, trakasta zapaljenja kože sa okolnim eritemom i edemom kože, bolno osjetljiva na dodir i povišenje lokalne temperature. Bol tokom narednih nekoliko časova može postati intenzivan i širi se duž cijelog zapaljenog venskog segmenta.

U anamnezi se obično nailazi na podatak o povrjeđivanju ili o prethodnoj primjeni intravenske injekcije. Treba ozbiljno shvatiti anamnestičke podatke o gubitku apetita, tjelesne težine ili istovremenom pojavom drugih simptoma (npr. intermitentne klaudikacije) što može ukazivati na postojanje drugih oboljenja (karcinomi, thrombangitis obliterans). Nalaz otoka ekstremiteta, zategnute muskulature i drugih znakova (uvećanje limfnih žlijezda itd.) može upućivati na postojanje tromboze dubokih vena ili drugih oboljenja (erysipelas, lymphangitis, lipo-dermato-sclerosis acuta).
Od posebne važnosti je prepoznavanje tromboflebitisa v. saphenae magnae, odnosno v. saphenae parvae koje se manifestuju bolnim akutnim crvenilom duž stabla ovih magistralnih površinskih vena. Proksimalni rast tromba u ovim venama može dovesti do tromboze femoralne, odnosno poplitealne vene, što može imati za posljedicu dalju trombozu dubokih vena, pa čak i tromboembolijske komplikacije. Zato je neophodna rana dijagnoza tromboze – flebitisa magistralnih površinskih vena.

Dijagnoza površnog tromboflebitisa se utvrđuje već inspekcijom u uspravnom stavu bolesnika. Pažljivom palpacijom se može otkriti postojanje trombotičnih masa duž stabla magistralne površne vene, kao i svih pet klasičnih znakova zapaljenja (calor, dolor, rubor, tumor, functio laese). Za preciznu lokalizaciju i stepen oštećenja funkcije venskih zalistaka neophodno je koristiti funkcionalne probe (testove za otkrivanje slabosti površnih odnosno komunikantnih vena). Posebno je značajna primena EHO Doppler ultrazvuka, kojim se može isključiti ili potvrditi propagacija trombotičnog procesa i na sistem dubokih vena,  čime se značajno može smanjiti upotreba flebografije ili drugih invazivnih dijagnostičkih postupaka.

Tromboflebitis variksa najčešće se liječi samo kompresivnom elastičnom bandažom. Bolesniku se savjetuje hodanje tj. aktiviranje mišićne pumpe. Mirovanje i pasivno stajanje pogoduje rastu tromba.

Od medikamenata indikovana je primjena malih doza aspirina. Lokalno se mogu primjeniti alkoholne obloge ili masti sa heparinom (Hepalpan, Hepathrombin). Kod bolesnika sa površinskim tromboflebitisom se savjetuju šetnje i kontinuirana primjena elastične bandaže čime se pospješuje aktivnost mišićne pumpe i spriječava staza krvi u površinskom sistemu.

Ukoliko je zapaljenskim procesom zahvaćeno stablo v. saphenae magne ili komunikantna (perforantna) vena, neophodna je primjena i antibiotika, pa čak i heparina (niskomolekularnih ili standardnih) radi prevencije propagacije trombotskog procesa u duboki venski sistem. Kod izolovane tromboze velikih variksa može se uraditi incizija i evakuacija trombne mase.

Ascendentni progresivni tromboflebitis v. saphenae magnae zahtjeva neodložno hirurško liječenje. Ono se sastoji u podvezivanju (ligaturi) v. saphenae magnae na ušću u femoralnu venu, krosektomiji i stripingu v. sapheane magnae. Dužnost ljekara je da bolesnika upozori na moguće komplikacije i neophodnost hirurškog liječenja površinskog tromboflebitisa.

Tromboflebitis najčešće počinje u potkoljenom segmentu i propagira se naviše, pri čemu može zahvatati i v. saphenu magnu. Tromboza ove vene u natkolenom segmentu predstavlja ozbiljno stanje koje daleko češće nego što se misli može dovesti do proksimalne propagacije tromba i sljedstvene embolizacije. Ima podataka da 12-20% plućnih embolusa ima svoje izvorište u stablu v. saphena magnae. Zato, kod bolesnika sa progresivnom, a posebno natkoljenom trombozom v. saphene magnae nije dovoljno sprovoditi samo profilaksu sa antiagregacionim ili drugim sredstvima nego je neophodno učiniti urgentnu krosektomiju, ligaturu ušća i striping ili ekstirpaciju v. saphenae magne.