Pronađen gen čiji nedostatak izaziva šizofreniju

Rizik od šizofrenije obično iznosi jedan posto, ali na sjeveru Finske ta bolest se javlja tri puta češće nego bilo gdje u svijetu – istraživači tvrde da su pronašli gen čiji nedostatak može da izazove taj psihički poremećaj.

U jednoj oblasti u Finskoj, inače omiljenom skijaškom centru, postoje zabačene ruralne opštine koje je u 17. vijeku osnovalo 40 porodica, kaže Arno Paloti, genetičar na Institutu za molekularnu medicinu u Helsinkiju.

Svih 20.000 stanovnika, koji danas tamo žive, potiču iz tih porodica.

“Otišli smo u oblast u kojoj se bolest češće javlja i gdje je genetska pozadina neobična. Tamo smo imali jedinstvenu priliku da bolje istražimo i shavtimo šizofreniju”.

Paloti je sa svojim kolegama u genotipu tamošnjih stanovnika tragao za genima koji, u poređenju sa drugim ljudima, češće nedostaju. Pronašli su jedan: gen “TOP 3 beta”. Zahvaljujući tom genu tijelo može da proizvede istoimeni protein.

On utiče na genetski materijal u ćeliji, a očito i na razvoj psihičkih poremećaja u mozgu. Ljudi bez tog gena i proteina češće obolijevaju od šizofrenije, ne samo u Finskoj, nego širom svijeta.

“Taj gen nikada ne bismo pronašli da smo istraživali ljude različitog etničkog porijekla u velikim gradovima” – napominje Paloti.

Osobe sa šizofrenijom pate od halucinacija, njihov govor i misli su nepovezani. Ako se bolest dijagnostfikuje rano, dok se pacijenti još nisu potpuno povukli u svoj svijet fantazija, lijekovi mogu da pomognu.

Naučnici su se pitali zašto je baš taj gen povezan sa šizofrenijom. I onda je stiglo elektronsko pismo.

Biohemičari sa Univerziteta Vircburg već godinama istražuju taj gen i njegov protein. Bili su oduševljeni kada su na internetu saznali za Palotijevo otkriće.

Dva istraživačka tima odlučila su da ubuduće sarađuju i porede podatke. Kockice su se sklopile: ako u jednoj ćeliji nedostaje protein TOP 3 beta, dramatično raste vjerovatnoća od obolijevanja.

Naučnici planiraju da ubuduće otkriju i šta se tačno dešava u ćeliji kada nema proteina i zašto onda ti procesi mogu da izazovu šizofreniju.

Ono što gen takođe čini interesantnim jeste njegovo direktno susjedstvo: dio je veće grupe gena. Jedan od njegovih “partnerskih gena” jeste gen FMRP – i to utiče na psihički poremećaj po imenu “sindrom fragilnog x”.

Riječ je o mentalnom poremećaju, koji se, između ostalog, ispoljava i u autizmu.

U spektru psihičkih poremećaja koji su naučnici definisali šizofrenija i autizam nalaze se jedan naspram drugom. Zavisno od toga koji od ta dva proteina nedostaje u ćeliji dolazi do jednog ili drugog poremećaja.

Obje bolesti time bi genetski bile jedna s drugom povezane i time se često zajedno pojavljivale. Najnovija istraživanja potvrđuju tu teoriju.

Postoje podaci koji nisu objavljeni, a koji pokazuju da “sindrom Fragilnog x” predstavlja faktor rizika za obolijevanje od šizofrenije.