BIOLOŠKI LIJEKOVI

MEDIKAMENTI
Statistički podaci pokazuju, da su trovanja medikamentima, u odnosu na druga trovanja, najbrojnija. Već smo spomenuli, da
trovanja medikamentima i terapijskim supstancama mogu biti predmet sudske ekspertize u slučajevima
– ako su data od strane ljekara u velikim dozama,
– u većoj količini, ili
– kod trovanja kada su primjenjeni oni lijekovi, koji nisu priznati kao lijekovi.
Treba naglasiti, da preosjetljivost organizma prema lijekovima, ima veoma veliki sudsko medicinski značaj, jer dešavalo se, da je ljekar prepisao lijek u terapijskoj dozi, da je apotekar ispravno dao lijek, da je lijek uzet, a pacijent umre. U sudsko-medicinskoj ekspertizi, treba objasniti, da preosjetljivost organizma na stanoviti lijek – idiosinkrazija, je patološka pojava kod nekih osoba, bez obzira na količinu lijeka, odnosno to je reakcija organizma na oređeni lijek.
ANTIBIOTICI
Oštećenje zdravlja biološkim lijekovima u izvjesnim slučajevima i pod određenim okolnostima, mogu se završiti i smrću. Jedan od najviše upotrebljavanih antibiotika je penicilin. Otkriće penicilina(1928), predstavlja početak moderne ere u terapiji antibioticima. Masovna upotreba dovela je do pojave rezistentnih sojeva bakterija, i s druge strane pojavile su se i druge štetne posljedice, kao što su alergijske reakcije.
Najčešće komplikacija u terapiji penicilinom je alergija. Alergične manifestacije se javljaju u vidu
kožnih erupcija: dermatitisi (urtikarijalni, eritematozni, eksfolijativni), Arthusov fenomen, angioneurotični edem, pruritus. urtikarija lokalizirana ili generalizirana, rjeđe nakon davanja kristalnog pencilina. Kod nekih osoba, nakon uzimanja pencilina, može doći do burnih pojava intolerancije, pa i nagle smrti. Pri ponovnom uzimanju pencilina, nakon izvjesnog vremena, dolazi naglo do simptoma intolerancije i smrti, U ovom posljednjem slučaju, pojave intolerancije mogu se javiti i pri davanju minimalnih količina pencilina, na primjer pri probi osjetljivosti na pencilin.
Osobe koje rade u proizvodnji penicilina zatim osobe koje vrše ispitivanja pencilina, kao i terapiju pencilinom, mogu biti senzibilizovani na pencilin, pa davanja penicilina takvim osobama može izazvati vrlo teška stanja i smrt (anafilaktična reakcija na pencilin).

Obdukcioni nalaz nije karakterističan.
Hiperemija unutrašnjih organa,
tačkasta krvarenja subkonjuktivalna, subpleuralna subepi i subperikardijalna.
Edem ulaza u ždrijelo.
Histološki, mnogokrvnost i edem mozga, perivaskularne hemoragije, edem intersticijuma srčanog mišića, hiperemija jetre, slezine i bubrega.

– Toksični efekti streptomicina ispoljavaju se u oštećenju n. acusticusa (vestibularnog i kohlearnog dijela), disfunkciji optičkog živca (scotomi) i perifernom neuritisu.
– Toksični efekti hloramfenikola očituju se u koštanoj srži, a
– Toksični efekti tetraciklina znacima iritacije GIT-a i promjenama u perifernoj krvi.

BARBITURATI
To su derivati barbiturne kiseline i prema dužini djelovanja mogu se podijeliti u četiri grupe.
– dugog djelovanja (barbiton, phenobarbitioa, methylphenobarbiton)
– srednje dugog djelovanja (alobarbition),
– kratkog djelovanja (ciklobarbiton, hexobarbition),
– ultrakratkog djelovanja (thiopentan).

Po porijeklu, trovanja barbituratima su najčešće samoubilačka, rjeđe zadesna. Izuzetno ubilačka. Unose se uglavnom peroralno, a izlučuju preko bubrega. Letalna doza barbiturata, iznosi oko 20-30 terapijskih doza.

Djelovanje barbiturata očituje se na području
– velikog mozga (barbiturna opijenost, zatim pospanost, sopor, predkomatozno stanje)
– medule oblongate (smetnje u cirkulaciji i u respiraciji. Što je centar za disanje jače pogođen, disanje je sporije i površnije. Kod velikih doza dolazi do depresivnog dejstva na centar za disanje i smrt nastupa usljed paralize respiratornog centra i cirkulatornog kolapsa.
– medule spinalis (arefleksijom i nestankom senzibiliteta)

Kliničke pojave akutnog trovanja barbituratima, javljaju se kratko nakon uzimanja barbiturata, ili oko pola sata nakon uzimanja. U početku to je
– barbiturna opijenost, zatim pospanost, sopor, predkomatozno stanje što ovisi o količini uzetog otrova.
– Akrocijanoza nastaje usljed paralize vazomotora, lice, šake i stopala ohlade i pomodre.
– Centralni poremećaj disanja, sub finem Kusmaulovo ili Čejn Štoksovo disanje.
– Hipoksija i hipotenzija.
– Barbiturati imaju i antidiuretsko dejstvo, usljed povećanog lučenja antidiuretičkih hormona, oligurija i anurija.

Patološko anatomski nalaz nije karakterističan.
Edem mozga i pluća,
bronho-pneumonija,
oštećenja bubrega i jetre.

Dijagnoza trovanja barbituratima utvrđuje se
– na osnovu kliničkog toka (duboko spavanje, sopor, koma),
– na osnovu obdukcionog nalaza (koji nije karakterističan), kao i
– na osnovu toksikološkog pretraživanja (mozak, jetra, bubreg, krv i mokraća).
NARKOTICI
OPIUM (OPIUM) je sok “opijeve suze” mliječnog izgleda, koji se dobiva iz glavica maka (papaver somniferum). Opij sadrži veći broj alkoloida: morfin, kodein, tebain, narkotin, papaverin. Među ovim alkaloidima razlikuju se dvije grupe po hemijskim i biološkim osobinama.
– To je piridinsko-fenantrenska grupa (morfin, kodein) koji osim centralnog djeloanja povećavaju tonus glatko mišićnih organa.
– Druga je izokinolinska (papaverin), koja djeluje na glatku muskulaturu u smislu popuštanja, tonusa.

Morfin se daje oralno (kapljice, tablete), subkutano i intravenozno, zatim u obliku supozitorija (rektalno i vaginalno). Izlučuje se stolicom, mokraćom, pljuvačkom, kod dojilja mlijekom.
Trovanje opiumom – morfinom, po porijeklu najčešće su zadesna (medicinska ili toksikomanska), zatim samoubilačka, rjeđa su ubilačka.
Smrtna doza kod odraslih, subkutano 0,1 gr., per os 0,2-0,4gr. Dojenčad i mala djeca su neobično osjetljiva prema morfinu, odnosno opiumu.
Trovanja opiumom, odnosno morfinom, po toku su akutna ili hronična.
Hronična trovanja su u najvećem broju slučajeva posljedica uzimanja opiuma ili morfina radi uživanja (opiumomanija, morfinomanija – morfinizam).

Morfin izaziva.
– centralnu hipalgeziju i analgeziju Osjet bola tupi, paralizira centre za percepciju bola u kori.
– Na psihička središta djeluje što dovodi do gubitka pažnje i autokritike. Inhibitorna središta su isključena, euforija, želja za drijemanjem, osjećaj težine u mišićima.
– Mioza pupila.
– Pogođen je i centar za disanje.
– Usporava srčanu radnju zbog podražaja centra vagusa.
– Tjelesna toplina se spušta, jer morfij prigušuje tvarnu mijenu stanica.

Kod čovjeka je jače izraženo narkotično djelovanje, kod životinja konvulzivno. Osjetljivost mozga na morfin raste prema razvijenosti mozga.

Akutno trovanje morfinom nastupa za kratko vrijeme nakon uzimanja,
u početku se javlja razdraženost,
a potom dremljivost, mlitavost udova, arefleksija,
duboko spavanje sa izraženom miozom zjenica.
Smrt obično nastupa kao posljedica paralize centra za disanje.

Hronično trovanje nastaje nakon stalne upotrebe, ako se unosi stalno, ili ako se unosi učestalo za, izvjesno vrijeme. Osoba postaje sve više zavisna od droge, nastaje čežnja za njom (narkomanija, morfinizam). Produžena upotreba morfina dovodi do postepenog nastajanja tolerancije (podnošljivosti), pa da bi postigli euforiju, morfinomani uzimaju veće doze. Tolerancija, se može postići poslije dvonedeljnog stalnog primanja morfina. Pri naglom ili potpunom prekidanju ili znatnom smanjivanju uzimanja morfina, nastupaju apstinentne pojave.
– Blagi znaci apstinentnih pojava su zijevanje, nemir, razdražljivost,
– Teški slučajevi apstinencije ispoljavaju se razdražljivošću, gubitkom apetita, drhtanjem mišića, povraćanjem, prolivima, gubitkom tjelesne težine.
Morfin je sinergista sa alkoholom, i barbituratima, pa se njegovo djelovanje uz ova sredstva znatno pojačava,
Tanatološki nalaz kod trovanja morifnom nije karakterističan. Uz upadljivu kaheksiju, mogu se naći u koži ožiljci od uboda injekcionih igala.

Utvrđivanje trovanja vrši se uglavnom pomoću toksikološkog pretraživanja. U lešu, morfin može biti dugo održan, čak i nekolio mjeseci poslije smrti.

HEROIN, je derivat morfina, diacetil morfin. Djeluje kao i morfin, samo znatno jače. Upotrebljava se uglavnom kao narkomansko sredstvo u obliku sc, ili iv. Injekcija, pušenja i šmrkanja.
– Depresivno djelovanja heroina na centar za disanje je jače izraženo nego kod morfina.
– Toksični simptomi su glavobolja, nemir, usporeno disanje, cijanoza, koma, smrt.
– Smrt nastupa usljed paralise centra za disanje.
Toksikomani češće u upotrebljavaju heroin, nego morfin. Od svih opijate, heroin izaziva najbrže narkomaniju.
Heroin kao i morfin prolaze placentarnu branu, i dijete od majke narkomanke, nakon rođenja može pokazati pojave apstinencije. Znaci narkomanije nastupaju za 24 sata nakon rođenja, a dostižu vrhunac drugog ili trećeg dana.

KOKAIN (COCAINUM) je alkaloid iz biljke Erytroxilon coca, i kao čist alkaloid sastoji se od bijelih kristala, gorkog ukusa. Kokain je opći protoplazmatski otrov koji paralizira sve vrste protoplazme.
Upotrebljava se kao lokalni anastetikum, a isto tako kao auforetikum, afrodizijakum i radi uživanja (kokainomanija).
Lokalno na mjestu aplikacije izaziva oštećenje tkiva. Na oku može izazvati kokainski ulkus, a kod kokainista, koji šmrću, perforaciju nosnog septuma. Na perifernim živcima i živčanim zavrsetcima izaziva paralizu živčanih vlakana i završetaka.

Resorptivno dejstvo na centralni nervni sistem djeluje ekscitativno, akscitira psihička središta.
Male doze nekoliko centigrama izazivaju raspoloženje i ugodnosti, i u toj euforiji leži razlog kokainizma.
– U prvom stadiju kokainizma, individuum je opijen kao alkoholom, veseo i razdragan.
– U daljem stadiju, nakon većih doza, dolazi do paranoidnih stanja. Čulni utisci bivaju pojačani.
– U završnom stadiju je opća depresija i klonulost.

Za razliku od morfinizma, nema pogibeljnih apstinentinih pojava od prenaglog oduzimanja.
Tanatološki nalaz: izražena kaheksija, tragovi od ubadanja injekcionih igala.

PSIHOSEDATIVI
Funkcija centralnog nervnog sistema može pomoću lijekova biti prigušena (deprimirana), ili podsticana (stimulirana), pa se lijekovi koji deprimiraju funkciju CHS nazivaju psihodepresori, a oni koji stimuliraju psihostimulansi.
– Meprobamat pripada depresorima centralnog nervnog sistema. Djeluje sedativno. Upotrebljava se kao trankvilizer u anksioznim stanjima. L.D. 10-15 g.
– Chlorpromazln (largactil) je derivat fenotijazina, i oni su depresori centralnog nervnog sistema, djeluju narkotično, simpatikolitičtio i spazmolitično. Uz to pojačavaju dejstvo drugih lijekova barbiturata, morfina i alkohola (sinergizam). L.D. fenotijazina 15-150 mg/kg.
PSIHOSTIMULANSI (antidepresivni lijekovi)
– Tofranil spada u timoleptike i kod zdravih izaziva osjećanje slabosti i teškoće u koncentraciji i mišljenju. Međutim u psihijatrijskim slučajevima izaziva euforiju i ekscitaciju.
– Amfetamin (Benzedrin, Aktedron) upotrebljava se kao psihostimulans. Snažno aktivira centralni nervni sistem, naročito kod umornih osoba. Uzima se radi uklanjanja umora, radi povećanja duševne aktivnosti, u sportu kao doping sredstvo.

HALUCINOGENI
Halucinogena sredstva (psihodelici, psihotipici, psihomimetici) prolazno mijenjaju psihu osobe, izazivaju stanja slična psihozama i halucinacije.
Kod zdravih i normalnih osoba izazivaju psihički abnormalna stanja slična psihozama, najčešće u obliku vizija i halucinacija. Ova sredstva uglavnom nemaju terapijsku primjenu, a uživaoci droga ih uzimaju radi postizanja toksikomanskog efekta.
Najpoznatiji predstavnici halucinogena su:
hašiš – marihuana, mescalin, psilocibin, LSD (lizergid), DMT.[/lang_ba]