EKG – elektrokardiogram

Kad impuls prolazi kroz srce, javlja se razlika potencijala između razdraženih (depolariziranih, negativnih) i još nerazdraženih (polariziranih, pozitivnih) dijelova srca. Razlika potencijala u srcu nastaje i u toku širenja procesa repolarizacije između repolariziranih dijelova i onih koji su još uvijek u depolariziranom stanju. Razlika potencijala nastala u srcu u vrijeme širenja talasa depolarizacije i talasa repolarizacije može se registrirati elektrodama postavljenim na kožu. Tjelesne tečnosti koje ispunjavaju strukture koje okružuju srce sadrže visoke koncentracije jona, elektrolita te mogu služiti kao provodnici. Aparat za registraciju bioelektrične aktivnosti srca je  elektrokardiograf, a dobiveni zapis je elektrokardiogram(EKG).

Ravna (izoelektrična) linija se na EKG-u registrira u vrijeme kada na srčanom mišiću ne postoji razlika potencijala. U odnosu na nju svi otkloni prema gore su označeni kao pozitivni, a prema dole kao negativni. Na EKG-u se opsiju valovi, zupci, segmenti i intervali.

Frekvencija

Određuje se tako da se 300 podjeli sa brojem velikih kvadratića u jednom R-R intervalu.

Ritam

Normalno su razmaci između pojedinih R zubaca jednaki. Ovo nije slučaj ukoliko postoje poremećaji srčanog ritma kao atrijska fibrilacija, nekontrolirana aktivnost atrija vrlo visoke frekvencije, atrijska undulacija, ekstrasistole, itd.

Električna osovina

Srednja električna osovina je zbroj svih pojedinih ventrikulnih električnih sila pri depolarizaciji. Normalno leži između -30 i +90 stupnjeva (nulta linija je usmjerena prema lijevom ramenu). Električna osovina može biti u lijevoj (manje od -30o) i desnoj (više od +90o) devijaciji.

P val

Prvi, obično pozitivni otklon je odraz postojanja razlike potencijala u toku širenja talasa depolarizacije kroz muskulaturu atrija. Uvijek je pozitivan u I i II odvodu ako je predvodnik srčanog rada sinusni čvor, a negativan je kod nodalnog ritma (predvodnik u AV čvoru). Traje do 0,10 s sa amplitudom od 2,5 mm. Nedostaje kod atrijske fibrilacije, nodalnog ritma, itd. P-val može biti i promijenjena izgleda: dvostruki vrh, izrazito uzdignut, itd.

PQ segment

Ravna linija od kraja P vala do početka Q (ili R) zubca, odgovara zadržavanju impulsa u AV čvoru. Traje do 0,10 s.

PQ interval

Vrijeme od početka P vala do početka Q (ili R) zubca. Ovaj interval uključuje P val i PQ segment i označava vrijeme od početka depolarizacije atrija do početka depolarizacije ventrikula. Traje od 0,12 s do 0,20 s. Duži PR-interval govori za smetnje atrioventrikulnog provođenja, kraći PR-interval može biti posljedica brzog provođenja kroz akcesorne putove provođenja (Wolff-Parkinson-White sindrom).

QRS kompleks

Nastaje za vrijeme širenja talasa depolarizacije kroz muskulaturu ventrikula. Traje najviše do 0,10 s, obično od 0,06 do 0,09 s. U ovom kompleksu Q zubac je prvi negativni otklon, ne traje duže od 0,03s, a amplituda mu nije veća od 1/3 R zubca koji ga slijedi. R zubac je prvi pozitivan otklon koji slijedi. S zubac je drugi negativan otklon koji slijedi nakon R zubca. Ukoliko je Q zubac veći od tih vrijednosti patološki je znak i najčešće označava preboljeli infarkt miokarda. Visok QRS sugerira hipertrofiju ventrikula.

ST  segment

Izoelektrična linija od kraja S zubca do početka T vala. Odgovara periodu u kojem je depolarizacija komora završena, a repolarizacija još nije počela (na krivulji akcionog potencijala odgovara platou). elevacija ili depresija ST spojnice govori za infarkt ili ishemiju.

T val

Nastaje zbog razlike potencijala u toku širenja talasa repolarizacije komora. Traje oko 0,27 s sa amplitudom od 2 do 6mm(0,2- 0,6mV). patološki ukoliko je obrnut (vrh prema dole) u I, II, i V4 – V6 odvodima. Visok i špicast T-val nalazimo kod povišene koncentracije kalija u plazmi, a nizak spušten u niskoj koncentraciji kalija u plazmi.

QT  interval

Traje od početka Q zubca do kraja T vala. Predstavlja vrijeme od početka depolarizacije komora do završetka repolarizacije komora. Trajanje mu ovisi od FSR i obrnuto je proporcionalno sa FSR. Pri frekvenciji od 80 udara/min traje 0,34s. Produžen je kod raznih stanja kao: infarkt miokarda, bradikardija, elektrolitni poremećaji, utjecaj lijekova, itd.

Primjeri EKG zapisa

Hipertrofija desne komore

• U V1 R zubac veći od S zubca
• Od V1 do V6 R zubac postaje progresivno manji
• U V5 i V6 perzistira S zubac
• QRS kompleks je širok (širi od 0,10 sec.)
• R u V1 + S u V5 ili V6 veći od 10,5 mm
• Negativan T val u V3
• električna osovina skreće udesno (110 stupnjeva i više)
• u desnim odvodima spojnica može biti devalvirana (spuštena),T-val negativan, a to je znak jačeg opterećenja!

Hipertrofiju desnog ventrikla susrećemo kod srčanih mana koje opterećuju desno srce, kod plućne hipertenzije (primarne, te one uzrokovane ponavljanim plućnim embolijama), kod mitralne stenoze, te zbog hroničnih opstruktivnih bronhopulmonalnih bolesti.

Hipertrofija lijeve komore

• S zubac u V1 + R zubac u V5 sabrani čine više od 35 mm
• Devijacija osovine u lijevo
• Širok QRS kompleks
• T talas se polako spušta, a brzo vraća (izvrnut T talas)

Pojašnjenje:

Kod hipertrofije povećana je debljina srčanog mišića. Zbog toga u tom dijelu ima više električnih potencijala pa je i R – zubac zbog toga viši.

• Iz istog razloga i električna osovina skreće na stranu hipertrofije.
• Promjene spojnice i T vala posljedica su većih metaboličkih potreba miokarada koji je hipertrofirao pa je put repolarizacije drukčiji
• Uzroci hipertrofije lijevog ventrikula (tlačno opterećenje) imaju na kraju utjecaja i na lijevi atrij koji također hipertrofira.
• Uz to što su R-zupci visoki u lijevim odvodima važno je uočiti i da su S-zupci duboki u desnim (V1, V2) odvodima zato što oni zapravo predstavljaju zrcalnu sliku lijevih odvoda!

Napomena: kako razlikovati negativini T-val (koji se javlja kod hipertrofije) od negativnog vala koji se javlja kod koronarne bolest (ishemije)? Kod hipertrofije spojnica prelazi u negativni T-val koji je pritom asimetričan, dok je kod koronarne bolesti T-val simetričan!

Infarkt miokarda

Infarkt prednjeg zida miokarda

12-odvodni elektrokardiogram koji pokazuje elevaciju ST-segmenta (naranđasta) u I, AVL i V1-V5 s recipročnim promjenama (plava) u donjim odvodima, ukazuje na  infarkt prednjeg zida miokarda.

Karakteristike:

• Uzdignut ST segment
• Q zubac od V1 do V4 širi od jedne kockice (0,04 sec.)

Infarkt donjeg zida miokarda

Karakteristike:

• Uzdignut ST segment
• Q zubac u II, III i AVF odvodu  širi od jedne kockice (0,04 sec.)

Akutni Infarkt inferoposteriornog zida miokarda

Karakteristike:

• Visok R zubac u V1-V3
• Patološki Q zubac i T val

Akutni Infarkt posterolateralnog zida miokarda

Karakteristike:

• Visok R zubac u V1-V3
• Visoki T valovi od V1-V3
• Gubitak R zubca u V6

Karakteristike infarkta

Ishemija

• Obrnut T val obično u I, II i u V2-V6 u zavisnosti od položaja infarkta

Lezija

• ST elevacija (označava akutni infarkt)
• Važno znati: ako je i T val uzdignut iznad izoelektrične osi treba posumnjati na perikarditis, a ako je ST depresija tada sumnjamo na trovanje digitalisom, subendokardni infarkt ili na positivan Master test.

Nekroza

• Q zubac širi od 0,04 sec
• Q zubac veći od 1/3 R zubca

Položaj infarkta na EKG-u

• D1 i AVL – lijeva strana srca – bočni zid
• D2, D3 i AVF – dijafragmalni dio – donji zid
• V1-V6 – prednja strana srca
• V1-V2 – posteriorni infarkt (visok R zubac i patološki Q zubac u V6), anteriorni ( širok Q zubac)
• V3-V4 – septalni infarkt
• V5-V6 – usko anteriorni infarkt
• V1-V2 – negativan P val – infarkt pretkomora

Fibrilacija atrija (treperenje pretkomora)

Mnogobrojni atrijalni ektopički zupci koji prave zupčastu izoelektričnu liniju.