Holinergični i adrenergični receptori

Holinergični receptori

Zbog različitog afiniteta za vezanje pojedinih agonista i antagonista holinergički receptori su zapravo grupa izoreceptora. Oni se dijele na muskarinske i nikotinske.

–          muskarinski – receptori su grupa holinergičnih receptora kod kojih muskarin ima gotovo isto djelovanje kao i acetilholin – nalaze se u glatkim mišićima. Miokardu i egzokrinim žlijezdama

–          nikotinski receptori – kod njih sada nikotin ima jednako dejstvo kao acetilholin – postganglijski neuroni, hromafine ćelije srži nadbubrega i motorne ploče skeletne muskulature.

Muskarinski i nikotinski receptori takođe nisu homogene grupe tako da se grupe

• M1 – nalaze u autonomnim ganglijama
• M2 – u glatkim mišićima i egzokrinim žlijezdama i miokardu
• N1 – autonomni gangliji
• N2 – skletno mišićje

 

 

Adrenergični receptori

Kateholamini u nekim organima uzrokuju stimulatorne u drugim depresivne učinke. To se objašnjava postojanjem različitih vrsta izoreceptora. adrenergični a i b. Tako da neki organi sadrže samo a, neki samo b a neki i a i b receptore. U načelu se može reći da kateholamini uzrokuju stimulaciju tamo gdje su a a depresiju tamo gdje su b receptori.

Međutim i od tog pravila postoje odstupanja. Naime u srcu se nalaze samo b receptori a učinak kateholamina na srce je stimulativan. Onda su pronađeni i podgrupe tj b1 i b2 receptori. Učinak kateholamina na b1 receptore je stimulativan a na b2 je depresivan. (izuzetak od ovog pravila su b1 receptori u crijevima koji izazivaju relaksaciju).

Ni adrenergični a receptori nisu jedinstveni nego se smatra da postoje a1 i a2 receptori. Pretpostavlja se da su a1 receptori smješteni na efektornim ćelijama  i da su odgovorni za adrenergične a učinke. a2 receptori smješteni su na presinaptičkoj membrani i sudjeluju u inhibiciji daljnjeg oslobađanja noradrenalina iz nervnih završetaka (autoregulatorno djelovanje) – noradrenalin oslobođen nervnim impulsom se veže za svoje receptore na postsinaptičkoj membrani ali i djelimično za a2 receptore na presinaptičkoj membrani čime sprječava daljnje otpuštanje.

Noradrenalin ekscitira uglavnom a receptore a slabo djeluje na b receptore osim na one u srcu a adrenalin djeluje na obje i a i b. Sintetski kateholamin izoproteranol djeluje uglavnom na b receptore.

Samo a -– glatki mišići mnogih krvnih žila

samo b – glatki mišići borpmha (b2) i srca (b1)

i a i b – glatki mišići krvnih žila u skeletnoj muskulaturi, krvne žile abdominalnih organa, crijevni glatki mišići,

Tabela receptora

Efektorni organ	Adreregični nervi	Holinergični nervi
Srce	b1 – Pojačanje kontrakcije i ubrzanje rada	M – usporenje rada
Oko –          m. dilatator pupillae –          m. sphincter pupillae –          m. ciliaris	a – kontrakcija – midrijaza  b – relaksacija	M – Kontrakcija – mioza
Krvne žile  –          kože i sluznica –          skeletne muskulature –          cerebralne –          abdomenalnih organa i bubrega	a – konstrikcija  a – konstrikcija b2 dilatacija a – konstrikcija a – konstrikcija	M – dilatacija  M – dilatacija M – dilatacija
Pluća –          bronhalni mišići –          bronhalne žlijezde	b2 – relaksacija	M – kontrakcija  M – sekrecija
Želudac –          mišići zida –          sfinkteri –          sekrecija	b – relaksacija  a – kontrakcija	M – Kontrakcija  M – povećanje sekrecije
Crijeva –          mišići zida –          sfinkteri	aib – relaksacija  a – kontrakcija	M – kontrakcija
Vezika –          fundus –          sfinkter	b relaksacija  a kontrakcija	M- kontrakcija  M – relaksacija
Polni organi  –          uterus –          erektilno tkivo –          vesiculae seminales	a kontakcija b2 relaksacija  a,b – ejekulacija	M,N – erekcija
Jetra –          glikogenoliza	a, b2 – povećana
Masno tkivo  – lipoliza	b – povećana
Žlijezde slinovnice  –          sekrecija	a,b – povećana	M – povećana
Nadbubreg		N- Sekrecija kateholamina