Hemoterapija i hemoprofilaksa TBC

Hemoterapija tuberkuloze

Nije prihvatljivo da se većina dječije TBC tretira kao kod odraslih intrahospitalno, nego se može tretirati ambulantno, a hospitalizaciju preporučiti:

1. kada je potrebno uraditi biopsiju i uzimanje uzoraka za kulturu,
2. početni tretman teških formi,
3. hirurški tretman i kortikosteroidi,
4. mala dojenčad,
5. teška reakcija na lijekove,
6. u kombinacijama sa nekim drugim bolestima,
7. izuzetno loši socijalno-familijarni uslovi

Antituberkulotici su otvorili mogućnost uspješnog liječenja svih oblika tuberkuloze, samo ga treba početi što ranije. Posebno je to važno u primarnoj TBC i ranim postprimarnim formama. Antituberkulotike treba davati u dovoljnoj dozi. U pravilu se koristi kombinacija više lijekova (2-3) da bi se odgodila ili izbjegla rezistencija. Početno liječenje obično traje 3 mjeseca dok dobijemo podatke iz laboratorije o bacilu i njegovoj osjetljivosti.

Izonijazid (INH): dobro se resorbuje u GIT, dobro distribuira u sve prostore, pa i u prostor crebrospinalnog likvora. Metabolizira se u jetri, a luči bubrezima. Daje se u dozama od 10-20 mg/kg/dan, ne prelazeći dnevnu dozu od 300 mg. U odraslih su se pojavljivali često periferni neuritisi kao posljedica piridoksin deficijencije, pa se sada često daje kao fiksni fabrički preparat sa piridoksinom. U djece se zapažaju najčešći neželjeni efekti zbog hepatotoksičnosti koja se manifestuje skokom transaminaza (SGOT, SGPT). Manje česti Git poremećaji, iritacije, kao i znaci hipersenzitivnih reakcija, psihoze, konfuzije, pa i konvulzije koje su relativno česte kod intoksikacije. U rijetke neželjene efekte ubrajamo hemolitičke anemije, pelagru, SLE i artralgije.

Rifampicin – rifadin: To je antibiotik širokog spektra, veoma aktivan protiv BK. Prednost mu je što se daje u jednoj dnevnoj dozi oralno. Penetrira dobro u sva tkiva, uključujući cerebrospinalni likvor. Metabolizira se u jetri a izlučuje bilijarnim putem i urinom. Daje se u dozi 10-20 mg/kg/dan, s tim da se ne prelazi dnevna doza od 600 mg.

U neželjene efekte mu se ubraja: oranž bojadisanje pljuvačke, urina, suza, a hepatotoksičnost mu je pojačana kada se kombinuje sa INH. Može dati trombocitopenije i leukopenije sa povišenim febrikulama, dispneom i wheezingom (influenza sindrom). Ne daje se trudnicama u embriogenezi (prva tri mjeseca) jer u životinja izaziva teratogeni efekat.

Etambutol (ETM): Aktivan je na BK, slabo pasira cerebro-vaskularnu barijeru. Veoma je važan lijek u prevenciji brze razistencije bacila. Daje se u dozi od 15 mg/kg/dan. Neželjeni efekat je oštećenje vizusa, pa vizus treba češće kontrolisati.

Streptomicin (STM): Daje se uglavnom intramuskularno (injekciono) u dozi od 20-40 mg/kg/dan, ali ne prelazeći 1 gram dnevno. Neželjeni efekti su mogući, ali je glavno oštećenje VIII kranijalnog živca. Sa tržišta pristižu i noviji, malo zaboravljeni lijekovi za liječenje TBC, ali su ova četri nabrojana glavni lijekovi u dječijoj dobi.

Hemoprofilaksa tuberkuloze

Djeca kod kojih postoji visok rizik da obole od tuberkuloze, a nemamo kliničkih niti drugih dokaza da su oboljela, kao na primjer iz uskog kontakta sa tuberkulozom odraslih, dajemo antituberkulotike i to nazivamo hemoprofilaksom. Daje se izonijazid u dozi od 10-20 mg/kg/dan ili 2x nedeljno, ili u dozi od 20-40 mg/kg/ kada ne smijemo preći dnevnu dozu preko 900 mg. Ako postoji visok rizik, mogu se kombinovati i dva lijeka u trajanju od tri mjeseca.

Često se postavlja pitanje kako zaštititi neonatus od majke sa aktivnom TBC pluća? Poznato je da 50% dojenčadi od majki sa aktivnom TBC oboli od TBC u toku prvih 12 mjeseci života. Zato nema dilema treba li profilaksa, nego da li izvršiti BGC ili INH profilaksu? O ovom problemu je uvijek bilo kontraverzi, a naš je stav da se novorođenče odmah besežira i počne sa hemoprofilaksom sa INH bar do pojave pozitivne tuberkulinske reakcije. Iz skromnijeg iskustva, nismo imali evidentnih neželjenih efekata od lijeka, niti sigurnog oboljenja od TBC unutar 8 mjeseci, a majke su dojile vlastitim mlijekom. O ovom problemu očekujemo bolje kontrolisane studije.