Kompresija kičmene moždine

Kompresija kičmene moždine nastaje kod oko 5% onkoloških bolesnika, najčeće sa tumorima dojke, pluća i prostate i kod djece sa neuroblastomima.

Najveći dio kompresija, oko 90%, nastaje širenjem metastskog tumora koji je prethodno zahvatio kralješke. Kičmena moždina tada biva oštečena direktnim pritiskom, što dovodi do demielinizacije i oštečenja aksona, kao i sekundarno, kompresijom krvnih sudova, što rezultira ishemijom, edemom i infarkcijom. Neki tumori, kao što su maligni limfomi, koji zahvataju paravertebralne limfonode, mogu ući u epiduralni prostor i uzrokovati oštečenja urastajući kroz vertebralne otvore i bez razaranja tijela kralješka. Većina tumora ostaje u epiduralnom prostoru. Samo oko 3%-5% urasta u samu medulu i oni su obično rezltat direktnog hematogenog širenja.

Najčešći simptom kompresije moždine je bol u predjelu zahvaćenog segmenta kičme. Iako rijetko, kompresija ne mora biti pračena bolom. Nakon bola, drugi simptomi i znaci su motorna slabost, poremećaj senzibiliteta i inkontinencija. Lezije u predjelu cervikalne kičme mogu dovesti do kvadriplegije, torakalne do paraplegije, lumbalne i sakralne regije do paralize mokračnog mjehura, rektuma i motorne slabosti donjih ekstremiteta. Gotovo 15%-50% pacijenata nije pokretno već prilikom dijagnosticiranja kompresije kičmene moždine.

Postavljanje dijagnoze, odnosno evaluacija, počinje RTG snimkom kičme, koji je u oko 80% do 90% pacijenata pozitivan. CT je senzitivnija metoda od standardne radiografije. Danas je magnetnom rezonancom (MRI) metoda izbora kod sumnje na leziju kičmene moždine.

Kada je dijagnoza kompresije kičmene moždine postavljena, tretman treba da počne što prije, kako bi se spriječila progresija i neurološke promjene. Liječenje započinje davanjem kortizona, 100 mg u vidu intravenskog bolusa. Radioterapija je osnova tretmana najvećeg broja kompresija kičmene moždine kod onkoloških pacijenata kojom se zraće zahvaćeni kraljšci uz odgovarajući sigurnosni rub. Drugi način je hirurški. On je indiciran kod lezija nepoznate histologije, kada se neurološki znaci pogoršavaju tokom zračenja (što govori da je tumor radiorezistentan), kod patoloških fraktura koje dovode do fragmentacije i pritiska na mođdinu, statičke nestabilnosti kičme, te kod kompresije u ranije zračenoj regiji. Uloga hirurga je da kod postojanja frakture napravi internu ili eksternalnu fiksaciju, dekompresiju kičmene moždine i stabilizira kičmeni stub.

Prognoza ishoda liječenja kompresije kičmene moždine zavisi prije svega od pretretmanskog neurološkog statusa pacijenta. Manje od 5% inicijalno paraplegičnih pacijenata prohoda, a 80% onih kiji su bili pokretni  ostaju takvi i nakon terapije. To ukazuje na izuzetan značaj ranog prepoznavanja i hitnog tretmana stanja koja prijete kompresijom kičmene moždine.