Brahijalna neuropatija

Autor: prim.mr.sc. Senad Međedović, dr.med.

Većina živaca u gornjem ekstremitetu polazi sa brahijalnog pleksusa (plexus brachialis), velike živčane mreže koja inervira gornji ekstremitet.

Plexus brachialis započinje u vratu i širi se prema aksili. Gotovo svi ogranci brahijalnog pleksusa polaze u aksili (nakon što pleksus pređe prvo rebro).

Ozljede brahijalnog spleta zahvataju pokrete i kožne osjete gornjeg ekstremiteta. Istezanje, infekcija, neoplazme, degenerativne promjene kao i kongenitalne anomalije cervikalne regije vrata, aksile ili gornjeg ekstremiteta mogu rezultirati ozljedama brahijalnog pleksusa.

Znakovi i simptomi ovise o dijelu pleksusa koji je zahvaćen. Ozljede brahijalnog spleta rezultiraju paralizom i anestezijom.

Provjeravanjem sposobnosti osobe da izvede pokrete procjenjuje se stepen oštećenja. Pri potpunom oštećenju, ne može se izvesti niti jedan pokret.

Pri nepotpunom oštećenju, nisu svi mišići zahvaćeni , stoga osoba može vršiti pokrete, ali su pokreti oslabljeni u odnosu na iste pokrete na suprotnoj strani. Određivanjem sposobnosti osobe da osjeti bol procjenjuje se stepen anestezije.

Ovdje opisujemo najčešće povrede na toku brahijalnog plexusa.

Povreda nervus radialisa

Kod povrede nervus radialisa imamo sljedeće simptome:

• nemogućnost dorzalne fleksije šake i prstiju – viseća šaka
• gubitak senzibiliteta između palca i kažiprsta na dorzalnoj strani šake

Sindrom uklještenja nervusa radialisa najčešće se javlja uslijed kompresije i to u dijelu na kojem živac obilazi stražnju stranu nadlaktične kosti. Sindrom se često javlja kod alkoholičara. Alkoholičar zaspe sa rukom savijenom ispod glave pa nastaje ishemija živca usljed pritiska. Bolesnik se ujutro budi sa nemogućnosti ekstenzije šake, šaka visi sa lagano flektiranim prstima, a stisak šake je slab, držanje predmeta otežano.

Nerijetko, sindrom uklještenja nervusa radialisa može nastati i pri operacijskom zahvatu ako bolesnik leži na leđima, a ruka visi preko ruba operacijskog stola. Oporavak je u pravilu dobar. Treba što prije početi s fizikalnom terapijom. Često,za oporavak je dovoljan odmor, dok u pojedinim slučajevima u obzir dolazi hirurški tretman.

Povreda nervus medianusa

Ovu povredu karakteriše:

• nemogućnost opozicije palca i atrofija tenara «majmunska šaka»,
• nemogućnost fleksije prva tri prsta pri stiskanju pesnice «ruka propovjednika» i
• gubitak senzibiliteta od palca do lateralne polovine četvrtog prsta na palmarnoj strani dlana

Sindrom karpalnog tunela predstavlja stanje koje je uzrokovano pritiskom na n. medianus u sredini korijena dlana. Pritisku na nerv najviše doprinosi zadebljanje poprečnog ligamenta (retinaculum flexorum) koji se prostire preko srednjeg dijela dlana (ispod kože, a iznad medijalnog nerva). Češće se viđa kod žena (naročito tokom trudnoće), reumatskih oboljenja, kod osoba koje tokom obavljanja posla čvrsto stežu šakama predmete ili se oslanjanju na šake, zatim kod dijabetičara. Nije rijetko da se javi istovremeno na obje šake.

Bolest se manifestuje bolom koji se javlja najčešće noću. Bol kreće iz korijena šake i širi se prema laktu. Najčešće su utrnuli palac, kažiprst i srednji prst. Javlja se nespretnost i slabost šake, naročito palca. Može se vidjeti smanjivanje (atrofija) mišića u korijenu palca kada se uporedi sa suprotnom stranom. Dijagnoza se postavlja na osnovu pregleda, te EMNG snimka.

Liječenje u početku podrazumijeva mirovanje, analgetike i izbjegavanje da šaka visi (drži se u marami obješenoj oko vrata). Mogu se lokalno davati injekcije anestetika ili kortikosteroida. Ukoliko su bolovi jaki i traju duže od nekoliko mjeseci, te ukoliko se javlja značajno oštećenje nerava (prikazuje ga pregled i EMNG), potrebno je hirurško liječenje.

Povreda nervus ulnarisa

Obično povreda nastaje iznad zapešća, ali i kod frakture medijalnog epikondila u laktu (sulcus nervi ulnaris).

Povreda ulnarnog nerva je obično praćena:

• atrofijom mišića hipotenara i interosealne muskulature «kandžasta šaka» i
• gubitkom senzibiliteta malog prsta, polovine četvrtog prsta i ulnarne strana šake.

Pritisak na ulnarni nerv u laktu ili sindrom kubitalnog tunela je stanje koje se javlja kao posljedica stalnog savijanja u predijelu lakta ili oslanjanje na lakat. Manifestuje se bolom u laktu koji se širi više u podlakticu. Pored ovoga, javlja se utrnulost u predjelu malog i domalog prsta, te unutaršnjeg dijela dlana i podlaktice. Javlja se slabost i atrofija u predjelu mišića šake i podlaktice. Ukoliko se bolest zapusti, šaka može da počne poprimati oblik kandže.

Liječenje je operativno i podrazumijeva oslobađanje nerva i njegovo premještanje na drugo mjesto gdje neće biti izložen istezanju prilikom savijanja lakta.

Povreda nervus axillarisa

U slučaju povrede n. axillarisa bolesnik nije u stanju da podigne ruku do horizontalnog položaja.

Povreda nervus musculocutaneusa

Prilikom povrede nervus musculocutaneusa bolesnik ne može da flektira supiniranu podlakticu.