JETKI OTROVI

U jetke otrove spadaju lužine (NaOH) i kiseline H2SO4, HCl, HNO3).
TROVANJE LUŽINAMA
napose sa NaOH, kamenom sodom, danas su izuzetna, dok su ranije, kad se kamena soda mnogo upotrebljava u domaćinstvu, trovanja bila mnogo češća, kako kod odraslih, ali posebno kod male djece. Patološko anatomske promjene kod trovanja sa lužinama odnosno natrijum hidrokosidom su uglavnom lokalne, i to na mjestima neposrednog djelovanja otrova – IZJEDINE (CAUTERISATIONES), koje ovisno od koncentracije i dužine trajanja neposrednog djelovanja, mogu imati sve četiri stepena izjedina. Suština kaustičnog djelovanja lužina, a posebno natrijum hidroksida, sastoji se u necrosis coliquacionis:
– kolikvaciji bjelančevina ćelija,
– stvaranju alkalnih albuminata,
– i sa hemoglobinom stvaranju alkalnog hematina.
Izjedine su mekane, vlažne i ljigave. Najizraženije kaustične promjene kod trovanja natrijum hidroksidom su na digestivnem traktu, počev od usta, usna duplje, jednjaka, pa do želuca i crijeva. Kod preživjelih, usljed trovanja natrijum hidroksidom, dolazi do stvaranja cikatrizacionih stenoza. One su uslovljene prisustvom ožiljnog cikratizacionog tkiva koje je zamijenilo granulaciono tkivo, i javljaju se onda kada je počela proliferativna faza. To su ustvari prave anatomske stenoze, jer je zjap usljed ožiljnog tkiva stvarno sužen. Nasuprot cikatrizacionim stenozama, postoje i tako zvane funkcionalne, spastičke stenoze, uslovljene prisustvom granulacionog tkiva u zidu jednjaka ili želuca, koje je bogato krvnim sudovima i nije epitelizirano, pa prema tome na dodir krvari. Javljaju se nakon kaustičnog djelovanja natrijum hidroksida. To u stvari, nisu prave stenoze, nego spastične kontrakcije zida, nastale usljed nadražaja senzibilnih živaca, dok je sam lumen na tom mjestu proširen usljed nastale atonije. Zaživotne su i na obdukcionom stolu ih ne vidimo.
TROVANJE KISELINAMA.
Za razliku od lužina, acidum sulfuricum i druge jetke kiseline, izazivaju koagulacionu nekrozu (necrosis coagulationis), koja se sastoji u
– zgrušavanju, koagulaciji bjelančevina,
– u oduzimanju tečnosti tkivu,
– stvaranju kiselog hematina sa hemoglobinom.
Usljed spajanja tečnosti sa kiselinama razvija se temperatura tkiva, kuhanje tkiva.

Za razliku od trovanja sa lužinama, kod trovanja sa jetkim kiselinama, tkiva su kruta, trošna, crveno mrka ili crveno crne boje.

Kod trovanja sa acidum nitricum (HNO3) izumrla, nekrotična tkiva su žuto prebojena (ksantoproteinska reakcija).

Poseban značaj ima TROVANJE SA SIRĆETNOM KISELINOM, i to koncetrovanom sirćetnom kiselinom, acidum aceticum concetratum (CH3COOH), poznatom kao esencija. Trovanja esencijom, u Sarajevu i okolini su jedna od najčešćih trovanja uopšte, kako kod odraslih tako i kod male djece. Po porijeklu, trovanja sirćetnom esencijom su ili samoubilačka, ili zadesna. Ova posljednja su kod alkoholičara, kada zabunom uzimaju sirćetnu esenciju umjesto alkoholnog pića.
Sirćetna kiselina pored lokalnog dejstva, na mjestu dodira otrova sa tkivom, a to je usna duplja jednjak, želudac i crijevo, ima i resorptivno dejstvo. U koži oko usta ispod brade, i na vratu (bilo usljed prosipanja otrova ili povraćanja otrova), sirćetna kiselina izaziva kauterizaciju prvog i drugog stepena (hiperemija, otok i mjehuravost) a na sluznicama kauterizaciju sva tri stepena.
– U krvi izaziva hemolizu,
– sa hemoglobinom stvara kisele hematine, a
– u tkivima izaziva koagulacionu nekrozu.
– Na respiratornom traktu iritaciju i inflamaciju epitela sluznice.
Patološko anatomske promjene kod otrovanih sa koncentrovanom sirćetnom kiselinom, izražene su na organima digestivnog trakta, naročito jednjaku, želucu i tankom crijevu, i na unutrašnjim organima usljed i poslije resorpcije otrova.
– Usljed kaustičnog dejstva otrova, sluznice korijena jezika ždrijela, grkljana i grlenog poklopca su otečene, ugasito crvene, izumrle natsluznice.
– Zid jednjaka je jako otečen mnogokrvan, a sluznica je izumrle natsluznice, ili cijele sluznice, u nekim slučajevima i podsluznice i mišićnice. Najizraženije promjene su u najdonjem dijelu jednjaka.
– Iste takve promjene, ili još izraženije su i na želucu, kao i na početnom dijelu tankog crijeva. Usljed zadržavanja otrova, zid želuca može biti provaljen.

Dokazivanja smrtnog trovanja sa sirćetnom kiselinom zasniva se uglavnom na obdukcionom nalazu. Toksikološko pretraživanje je nesigurno, jer se sirćetna kiselina normalno može naći u organizmu.[/lang_ba]