BOLESTI KORNEJE
Kornea predstavlja prednji dio vanjske očne ovojnice koji je umetnut u skleru poput stakla na satu. Od ostalog dijela vezivne, vanjske ovojnice oka razlikuje se po svojoj providnosti i većem radijusu zakrivljenosti. Funkcija joj je zaštitna i optička. Sa svojom prelomnom jačinom od 42-45 dioptrija kornea je najjači dio prelomnog aparata oka.
Razlikujemo opće upalne i ožiljne patološke promjene i patološku vaskularizaciju korneje kao izraz brojnih etiološki različitih patoloških procesa.
Upalne promjene
zajedničke karakteristike su im otok kapaka, podražajni znacibol, cilijarna ili miješana hiperemija, specifičan izgled samog procesa na kornei i pad vidne oštrine. Pad vidne oštrine zavisi od lokalizacije procesa u odnosu na centar korneje. Defekte epitela na korneji ispitujemo flluorescinskom probom – nakon ukapavanja solucije 1% fluorescein natrijuma u oko i ispiranja fiziološkom otopinom defekti epitela obojiti zelenom bojom. (blefarospazam, fotofobija i epifora),
Osnovni oblici upalnih promjena na kornei su:
Edem epitela korneje – često prati povišeni intraokularni pritisak, postoperativni tok operacije mrene, glaukoma, fototraumatizam i brojne druge procese. Kornea je mutnija, epitel kao izbockan.
Liječi se ukapavanjem hipertonične otopine Natrium hlorida (4-10%) i etiološki. Može dovesti do bulozne keratopatije i ozbiljnog gubitka vida.
Erozija korneje (erosio corneae) predstavlja površni defekt epitela korneje koji ne dopire dublje od Bowmanove membrane. Najčešće je posljedica povrede epitela ili površnih upala korneje. Bolesnik ima podražajne znake, bol i cilijarnu injekciju. Na kornei se vidi oštro ograničen defekt epitela, bez sjaja koji se boji fluoresceinom. Veličina i oblici erozije mogu biti različiti.
Epitelizacija erozije se postiže brzo i bez posljedica ukoliko ne dođe do kompliciranja infekcijom. U terapiji se daju epitelizirajuća (A+D vitamin) sredstva i antibiotske kapi radi sprečavanja infekcije.
Ulkus korneje (Ulcus corneae) je defekt i dubljih dijelova korneje, prljavih, infiltriranih rubova i prljavog sivožućkastog dna. Nastaje kao posljedica povrede, infekcije erozije ili virulentne infekcije korneje. Najčešći uzročnici su streptokoki, stafilokoki, virusi herpesa, adenovirusi i gljivice. Pogodan teren za nastanak ulkusa čine opšti (iscrpljen organizam, pad odbrambenih snaga, dijabetes, hronični bolesnici, alergije) i lokalni faktori (oštećenje prekornealnog filma, sušenje korneje, nedostatak suza, lokalni anestetici, paraliza senzitivne inervacije korneje i dr.)
Bolesnik ima bolove, podražajne znake, cilijarnu i miješanu injekciju. Na kornei se vidi ulceracija koja se boji fluoresceinom. Pad vidne oštrine zavisi od lokalizacije ulkusa u odnosu na centar korneje. Intenzivne inflamacije su praćene jakim otokom kapaka, povećanjem preaurikularnih i submandibularnih limfnih žlijezda i povišenom tjelesnom temperaturom.
Evolucija ulkusa korneje može ići u progresiju prema dubini ili širini, kada je moguća perforacija korneje i propagacija upale u unutrašnjost oka, ili ka izlječenju sa stvaranjem ožiljnog tkiva.
Zamućenja korneje nakon sanacije ulkusa su makulozna ili leukomatozna zamućenja, a pad vidne oštrine zavisi od njihove lokalizacije.
Liječenje ulceracija korneje je, prije svega, antibiotsko prema antibiogramu. Koriste se u lokalnoj terapiji 6x dnevno u obliku kapi i subkonjunktivalnih injekcija l-2x dnevno i per os kod težih oblika. Daju se epitelizirajaće kapi (A+D oleum) i masti (ung. Pellidoli) te midrijatici (sol. 1% Atropini) da bi se spriječile posljedice reakcije irisa.
Infiltrat korneje (infiltratio corneae) je subepitelijalna upalna infiltracija strome korneje, nejasnih granica, sivkaste boje. Fluoresceinski test je negativan. Bolesnik ima podražajne znakove,cilijarnu injekciju i ostale znakove upale korneje. Uzrok infiltrata je egzogeni ili endogeni infekt, a terapija antibiotska i resorptivna. Ukoliko epitel nije lediran treba dati kortikosteroidne preparate u kapima i subkonjuntivalnim injekcijama.
Apsces korneje (abscessus corneae) predstavlja gnojnu kolekciju u stromi korneje. Na kornei se vidi žućkasta formacija, najčešće okruglog ili prstenastog oblika.
Prstenasti paralimbarni apsces (abscessus annularis corneae) je najteži i prognostički najlošiji oblik apscesa korneje. Uzročnici su jako virulentne bakterije kao b. subtilis, proteus vulgaris. ili pseudomonas aeruginosa. a prognoza je loša usprkos antibiotskoj terapiji. Najčešće dolazi do propagacije infekcije u unutrašnjost oka, odnosno do gnojnog panoftalmita.
Ožiljne promjene na kornei
Imaju nekoliko zajedničkih karakteristika. Jasno su ograničene, smanjene transparencije, bjeličaste boje i nalaze se na mirnom oku, bez znakova inflamacije.
Dijele se prema dubini tkiva korneje koja je zahvaćena ožiljkom. Utjecaj ožiljka na vidnu oštrinu zavisi od lokalizacije ožiljka, više nego od njegovog intenziteta. Ožiljne promjene se dijele na:
- Nubecula cornea kod koje je ožiljak epitela u vidu poluprovidnog “oblačića” bijele boje,
- Macula corneae kada ožiljak zahvata epitel i dio strome te je nešto intenzivnije bijele boje, ali se kroz njega mogu vidjeti dublji dijelovi oka i
- Leucoma corneae gdje postoji kao porculan bijeli ožiljak koji zahvata sve slojeve korneje i potpuno je neprovidan. Najčešće je posljedica perforativnih povreda ili perforiranih ulkusa. Ako u njega s unutrašnje strane uraste iris, govorimo o adherentnom leukomu (leucoma corneae adherens), a ako je na tom mjestu kornea izbečena o stafilomu korneje (staphyloma corneae).
Vaskularizacija korneje
U fiziološkim uvjetima kornea nema krvne sudove, a njihovo urastanje je znak resorpcije upalnih elemenata nakon inflamacije i oštećenja korneje. Kao izraz patološkog procesa može se vidjeti površna i duboka vaskularizacija korneje.
- Površna vaskularizacija korneje potječe sa bulbarne konjunktive. To je pojava izvijuganih krvnih sudova koji sa konjunktive prelaze preko limba korneje, granaju se po njenoj površini i međusobno anastomoziraju. Najčešće je posljedica keratokonjunktivitisa, trahoma, ulceracija ili keratitisa.
- Duboka vaskularizacija je posljedica resorpcije dubokih keratitičnih infiltrata, a potječe od krvnih sudova sklere. Ovi krvni sudovi nisu vidljivi prije ulaska u korneu gdje se u dubokim slojevima pružaju pravolinijski paralelno prema centru, bez međusobnog anastomoziranja.
Vaskularizacijom kornea gubi svoju providnost, što vodi padu vidne oštrine.
U liječenju su najvažnije preventivne mjere a kad se već pojavi, daju se kortikosteroidi, jonizirajuće zrake, kauterizacija i laser fotokoagulacija ili keratoplastika, ako je providnost korneje jako smanjena.
Pigmentacije korneje
Česte i sreću se kod brojnih oboljenja oka, korneje ili općih oboljenja.
- Melaninske pigmentacije su u vidu linija ili tačkasto raspršene kod jako tamnih osoba, nakon povreda, kao kongenitalne ili patološke degeneracije korneje.
- Hemosideroza korneje nastaje kao posljedica dužeg prisustva krvi u oku, naročito u prednjoj komori, kada hemosiderin infiltrira unutrašnje slojeve korneje koja postaje žućkastozelena i neprovidna.
- Kayser-Fleischerov prsten je kod hepatolentikularne degeneracije – depozit materijala koji sadrži bakar u unutrašnjim slojevima korneje u blizini limba.
- Krukenbergovo vreteno je vertikalni pigmentni depozit na endotelu korneje koji potječe od uvealnog pigmenta.
- Teški metali kao što su srebro (argiroza), bakar (halkoza), željezo (sideroza), zlato (hrizeoza) ili živa, nakon povreda korneje, prodiranja stranog tijela u oko ili korištenja u općoj ili lokalnoj terapiji, daju depozite u stromi u blizini Descemetove membrane, boja odgovara boji metala.
- Microcornea je smanjena kornea čiji su promjeri manji od 10 mm. Obično je prate i drugi poremećaji u razvoju oka kao mikroftalmus, kolobomi ili kongenitalna katarakta.
- Megacornea (macrocornea) – promjer korneje veći od 12 mm. Izaziva visoki astigmatizam, a treba je razlikovati od hidroftalmusa kod kongenitalnog glaukoma gdje je povećano i cijelo oko.
- Cornea plana je aplanirana kornea gdje su smanjene zakrivljenost korneje i njena prelomna moć.
- Keratoconus je kupasto izbočenje centralnih dijelova korneje. Bolest je rijetka, a češće se javlja kod mladih žena sa tendencijom stalnog pogoršanja. Prati je iregularni astigmatizam i pad vidne oštrine. Može nastati akutno ili postepeno. Uslijed ekstenzije dolazi do pucanja epitela i membrana korneje na vrhu, stvaraju se zamućenja, a može doći i do spontane perforacije. Etiologija je nepoznata, povezuje se sa endokrinim poremećajima, jer se obično javlja u pubertetu, puerperiju i u stanjima pojačanih hormonalnih aktivnosti. Na evoluciju kera-tokonusa terapijski se ne može utjecati. Korekcija astigmatizma se postiže kontaktnim lećama u lakšim slučajevima, a jedina efikasna terapija je keratoplastika.
- Keratoglobus je kongenitalna anomalija u kojoj je kornea kuglasto izbočena u vidu kalote globusa. Nije vezana uz ostale anomalije oka, a praćena je iregularnim astigmatizmom i miopijom. Kornea je stanjena u čitavoj površini.
- Staphyloma corneae congenitum predstavlja zamućenu i izbočenu korneu koja je najčešće posljedica intrauterino prebolovane inflamacije i praćena je teškim anomalijama prednjeg segmenta oka.
- Leucoma corneae congenitum je rijetka urođena jednostrana ili obostrana anomalija prozirnosti korneje.
- Embryotoxon anterius et posterius je polulučno usko zamućenje uz limb korneje u površnim i dubokim slojevima.
KONGENITALNE ANOMALIJE KORNEJE
UPALE KORNEJE (KERATITIS)
Upale korneje su najčešća patologija korneje. Uobičajena je podjela na onež sa i bez gubitka tkiva.
KERATITISI SA GUBITKOM TKIVA
U ovu grupu keratitisa spadaju oni oblici upale korneje kod kojih uslijed upalnog procesa dolazi do sekvestracije pojedinih dijelova ili slojeva korneje koji se nadomještaju ožiljnim tkivom. Ovdje spadaju:
Ulcerozni keratitis čiji uzročnici mogu biti bakterijski, virusni, mikotični, alergijski, neurotrofički itd. Karakteristike ulkusa korneje i ulceroznog keratitisa su opisane u prethodnom dijelu.
Puzajući ulkus korneje (ulcus serpens corneae) je posebna vrsta ulkusa korneje kojeg izazivaju virulentne klice (pneumokoki piocijaneus), često kod bolesnika s začepljenim suznim kanalima. Tri su osnovne karakteristike ulkus serpensa:
- okugli centralni ulkus
- sa progresivnim i regresivnim rubom i
- hipopion u prednjoj očnoj sobici kao izraz reakcije irisa na bakterijske toksine.
Bolest nastaje naglo, u toku 24 sata sa jakim otokom kapaka, bolovima, podražajnim znacima i miješanom injekcijom bulbarne konjunktive. Preaurikularne i submandibularne limfne žlijezde su uvećane a bolesnik je febrilan.
U centru korneje se razvija ulkus okruglog oblika na kome se razlikuju dva ruba ili ivice. Progresivni rub je infiltriran, na tom mjestu se ulkus širi po površini i dubini korneje dok je nasuprot njemu drugi regresivni rub kojim ide proces cikatrizacije. Uz ulkus se javlja sterilna gnojna eksudacija u prednjoj očnoj sobici (hypopion).
Evolucija može ići prema širenju ulkusa u širinu, dubinu i perforaciji ili stvaranju leukoma koji, radi centralnog položaja, vodi potpunom gubitku vida.
Terapija se sastoji u lokalnoj i općoj aplikaciji penicilina. Lokalno se daje u obliku kapi i subkonjunktivalnih injekcija, uz epitelizirajuće kapi i midrijatike. Svakodnevno treba prošpricavati suzne kanale antibiotikom.
Marginalni ulkus i korneje (Ulcera marginalia corneae) – naziv dolazi od položaja ulceracije uz limbus korneje u vidu sitnih infiltrata koji egzulceriraju i najčešće su posljedica preosjetljivosti korneje na razne toksine. Mogu se javiti i kao komplikacija hroničnih konjunktivitisa. Liječenje je etiološko.
Keratitis e lagophthalmo – posljedica isušivanja i pucanja epitela korneje zbog nemogućnosti zatvaranja kapaka. Tipično je da se javlja u donjoj polovini korneje, gdje se prvo stvaraju aseptični zatim septični ulkusi, sa vaskularizacijom korneje.
Kod lagoftalmusa je donja polovica korneje stalno nepokrivena kapcima, što izaziva isparavanje suznog filma. Uzrok lagoftalmusa može biti paraliza facijalnog nerva, trauma, egzoftalmus, ožiljci, kolobomi, ektropijum, komatozna stanja itd. Terapija je etiološka a bolesnicima se ukapavaju umjetne suze, epitelizirajuće kapi te antibiotske kapi i masti radi sprečavanja infekcije. Mogu se stavljati zavoji s vlažnim komorama, a u težim slučajevima se radi plastika kapaka
Neuroparalitički keratitis (keratitis neuroparalytica) je posljedica oštećenja senzitivne grane n. trigeminusa ili gangliona. Kornea gubi senzibilitet, metabolizam je oštećen, stvaraju se trofičke erozije i ulkusi koji ne mogu epitelizirati. Superinfekcija bakterijama dovodi do propadanja oka. Terapija je malo efikasna. Potrebno je pokušati liječiti oštećenje trigeminusa, a simptomatski se u oko ukapavaju antibiotske i epitelizirajuće kapi i masti te midrijatici.
Ulcus rodens corneae (Moorenov ulkus) javlja se kod starijih osoba na rubu korneje. Polulučnog je oblika sa progresivnim rubom prema centru korneje, kojim se ulceracija stalno širi. Infiltraciju prati vaskularizacija korneje i progresivni pad vidne oštrine. Terapija je neefikasna. Može se pokušati keratoplastika.
Virusni keratitisi – velika grupu upala korneje izazvanu ektoneurotropnim virusima. Najčešći uzročnik je virus herpes simplex, herpes zoster virus, adenovirus i virus morbila.
Keratitis herpetica – Nekontrolirana upotreba antibiotika i kortikosteroida u liječenju konjunktivitisa čini pogodan teren za ispoljavanje patogenih svojstava herpes simplex virusa koji na konjunktivi živi kao saprofit. Defekti epitela korneje, povrede, pad općih odbrambenih snaga te febrilna stanja su obično provocirajući faktori koji ga od saprofita čine patogenim. Virus herpes simpleksa na epitelu korneje pravi vezikulu. Ona odmah puca ostavljajući erozije epitela sklone ulceracijama i infekcijama. Prema obliku erozija, razlikujemo razne vrste herpetičnog keratitisa:
- dendritica (najčešći oblik sa erozijom u vidu grančice, dendrita),
- punctata superfitialis et profunda (punktiformne erozije površno ili dublje u kornei),
- geographica (ulceracije u obliku geografske karte),
- stellata (u obliku zvijezde),
- farinata (u obliku brašna) itd.
Dva duboka oblika kod kojih virus odmah prodire u dubinu korneje izazivajući infiltracije:
- disciformis (veliki diskoidni infiltrat u stromi)
- nummularis (infiltrati u obliku novčića naslagani uz limb u stromi korneje).
Bolesnik osjeća jake bolove jer virus ogolijeva nervne niti, ima podražajne znakove, cilijarnu injekciju, a na kornei se vidi erozija u jednom od karakterističnih oblika. Senzibilitet korneje je ugašen, radi neurotropnog djelovanja virusa.
Proces završava stvaranjem makula, ostavljajući sklonost ka recidivima koji se javljaju često i nazivaju keratitis metaherpetica. Metaherpetični proces ima isti tok i istu kliničku sliku kao i prva infekcija, a svaka nova upala ostavlja nove makule na kornei i oslabljenu vidnu oštrinu.
Terapija se sastoji od lokalnog davanja virustatika (Acyclovir, Virumerz, Zovirax ung.) te interferona, IDU itd. i općoj terapiji virustaticima, epitelizirajućim sredstvima te visokim dozama C i B vitamina. Pošto se virus nalazi intracelularno, potrebno je prije aplikacije virustatika skarificirati erozije. Kod refrakternih slučajeva daje se autohemo inj. subkonjunktivalno (krv iz vene bolesnika) kao nespecifična podražajna terapija, krio- ili dijatermokoagulacija erozije sa distance te laser koagulacija erozije. Herpetični keratitisi su vrlo refrakterni na terapiju
Ukoliko se kornea jače zamuti, preostaje da se uradi keratoplastika, ali je i trans-plantat kasnije podložan herpetičnoj upali.
Herpes zoster ophthalmicus – Keratitis koji prati herpes zoster ophthalmicus može imati jedan od oblika herpetičnih keratitisa, a može se javiti i u sasvim nespecifičnoj formi. Prepoznaje se po karakterističnoj simptomatologiji herpes zostera na koži kapaka, čela i temporalne regije. Virus herpes zostera može napasti sve dijelove oka od kože kapaka do vidnog puta. Na kornei se vidi ulcerozni ili duboki stromalni keratitis. Postoji hipestezija ili potpuna anestezija korneje. Liječenje je simptomatsko pošto su virustatici malo efikasni.
Keratitis epidemica – Nastaje kao komplikacija epidemijskog folikularnog konjunktivitisa. Javlja se u obliku brojnih površnih ili dubokih infiltracija korneje koji su okruglog oblika ispod Bowmanove membrane, sa površnim defektima epitela. Može trajati mjesecima, a terapija je simptomatska, pošto specifična terapija za ovo oboljenje ne postoji.
Keratitis eczematosa (plyctenulosa)
Keratoconjunctivitis sicca – Nastaje radi smanjene sekrecije suza iz različitih razloga. Karakterizira ga sušenje korneje, pucanje epitela, osjećaj suhoće, svrbeža, žarenja, podražaja i fotofobije. Kapci su zadebljani, konjunktiva je crvena, a na kornei se vide infiltracije, zamućenja i vaskularizacija. Sekrecija suza je smanjena, što se dijagnosticira Širmerovim testom. Terapija se sastoji u liječenju osnovne bolesti. Osim hormonalne terapije i velikih doza A i B vitamina, daju se lokalno umjetne suze 6-8x dnevno.
Mikotični keratitisi (keratomycosis) – To su relativno rijetka oboljenja korneje iako ih upotreba kortikosteroida i antibiotika čini sve češćim. Gljivične infekcije nastaju ili kao posljedica povrede oka biljnim materijalom, zemljom ili kao sekundarno inficirani bakterijski i vjrusni keratitisi, dugotrajno liječeni antibioticima, gdje je uništavanje bakterija kod oslabljenih organizama direktno otvorilo put infekciji gljivicama.
Najčešći uzročnik je candida albicans. Ulkus koji nastaje na kornei obično je prekriven bjeličastim naslagama i stalno progresivnog toka. Ulceracija ima odignute, sivkasto demarkirane, infiltrirane rubove koji perzistiraju mjesecima. Uz centralnu leziju javljaju se manje satelitske infiltracije. Kornealna vaskularizacija je minimalna, a hipopion nastaje vrlo brzo. Prognoza je loša.
U terapiji se daju antimikotici, antibiotici Amfoteracin B, lokalno Mikonazole, Clotrimazol, Natamycin i dr., midrijatici, a često i perforativna keratoplastika.
KERATITISI BEZ GUBITKA TKIVA
Ova grupa upala korneje poznata je pod nazivom k.profunda, k.interstitialis, endogeni parenhimni keratitisi, neulcerativni keratitisi i sl.
Zajednička im je karakteristika da se proces infiltracije odvija u stromi korneje, širi se prema centru i na čitavu korneu, dajući joj izgled “mat stakla”. Za razliku od ulceroznih keratitisa, nije praćeno gubitkom tkiva niti kornealnom nekrozom.
Oboljenje može biti akutno, hronično, progresivno ili stacionarno. U proces mogu biti zahvaćeni i epitel i subepitel i stroma korneje.
Do upale dolazi preko prednje očne sobice ili preko dubokih krvnih žila, a vrlo često se radi o reakciji antigena s antitijelima koja krvlju dolaze do limbusa korneje. Upala strome korneje može nastati i sa njene površine, prodorom uzročnika kroz epitel, što je slučaj kod disciformnog virusnog keratitisa. Najčešći uzročnici stromalnih, intersticijalnih keratitisa su virusi (herpes simplex, herpes zoster, morbilli), zatim onhocerkoza, sifilis, tuberkuloza i sarkoidoza.
Parenhimatozni keratitis kod kongenitalnog sifilisa
Tipični je predstavnik parenhimatoznih keratitisa. Keratitis kod kongenitalnog luesa je bilo često oboljenje u krajevim s endemskim luesom, a obolijevala su djeca u starosnoj dobi od 7 godina, u pubertetu i oko 25 godina starosti.
Etiologija nije potpuno razjašnjena jer se treponema gotovo nikada ne nade u oboljeloj kornei, pa se smatra da se radi o alergijsko-hiperergijskoj reakciji korneje na prisustvo toksina inaktivne treponeme u organizmu.
Obično je praćeno i drugim znakovima kongenitalnog luesa kao što su tubera frontalia, surditas, Hutschinsonovi zubi, gotsko nepce, sabljaste tibije, sedlasti nos i dr. Za kongenitalni lues je karakterističan Hutschinsonov trias: k. parenchymatosa, surditas i Hutschinsonovi zubi. Wassermanova reakcija je pozitivna.
Bolest je uvijek bilateralna. Može početi na jednom oku, da bi se nakon nekoliko nedjelja ili mjeseci isti proces razvio i na drugom oku.
Uz vrlo blage podražajne znakove (fotofobija, epifora) i neznatnu cilijarnu injekciju te progresivno opadanje vida, bolest se razvija u tri stadija: stadij infiltracije, stadij vaskularizacije i stadij resorpcije od kojih svaki traje po 6-8 mjeseci.
- Stadij infiltracije, počev od limbusa, kornea se žućkastobjeličasto infiltrira leukocitima i limfocitima uz nekroze fiksnih kornealnih stanica. Pri kraju ovog stadija čitava je kornea infiltrirana i ima masni žućkasti izgled. Potpuno je neprovidna, a vidna oštrina svodi se samo na osjećaj svjetla.
- Stadij vaskularizacije – u daljem toku dolazi do intenzivne duboke vaskularizacije, kada duboki krvni sudovi sa svih strana prodiru u stromu u cilju resorpcije infiltrata. Zbog obilne vaskularizacije, kornea u ovom stadiju poprima tamnocrvenu boju, kao “višnja”.
- Stadij resorpcije – počinje nakon nekoliko nedjelja. Dio infiltrata i eksudata se resorbira, pojavljuju se ostrvca semitransparentne i transparentne korneje. Vidna oštrina se postepeno popravlja. Dio eksudata se resorbira, a dio ožiljno organizira. Krvne žile involuiraju, pa se kasnije vide kao prazne bjeličaste, paralelne pruge u stromi korneje. Na kraju procesa, kornea izgleda kao “mramor” sa ostrvcima providnog i ostrvcima poluprovidnog i zamućenog tkiva. Vidna oštrina je uvijek u manjem ili većem stepenu snižena. Uz korneu zahvaćena je i uvea, pa se vide znakovi prednjeg i stražnjeg uveitisa.
Terapija je specifična antiluetična (Penicillin), a lokalno se daju kortikosteroidi u subkonjunktivalnim, retrobulbarnim injekcija i kapima. Pošto se radi o alergijskom efektu koriste se i midrijatici. Prognoza je relativno dobra, naročito poslije upotrebe kortikosteroida.
Sličan oblik keratitisa vidimo i kod sekundarne tuberkuloze.
Keratitis disciformis
Srećemo kao komplikaciju herpetične upale, parotitisa, varičele, herpes zostera i najvjerovatnije je virusne etiologije. U stromi korneje stvara se u centru veliki diskoidni infiltrat praćen obično prednjim uveitisom. Liječi se kortikosteroidima.
Abscessus annularis corneae
Prstenasti apsces korneje pripada grupi dubokih upala gdje sekundarno dolazi do ulceracije i nekroze tkiva korneje. Posljedica je perforativnih zahvata i povreda ili septičkih stanja kada dođe do prodiranja infekcije u stromu korneje. Uzročnici su jako virulentne bakterije kao pseudomonas aeruginosa, proteus vulgaris ili b. subtilis.
Uz jake znakove upale korneje kao što su hemoza konjunktive, intenzivna miješanja injekcija i bol, vidi se prstenasti apsces u dubini korneje lociran na oko l mm od limba korneje. Apsces se širi u dubinu i infekcija prodire u unutrašnjost oka.
Prognoza je teška, a terapija se provodi antibioticima širokog spektra, prema antibiogramu.
Adenovirusni keratitisi
To su subepitelijalne infiltracije izazvane adenovirusima tipa 8 i 19. Bolest je prelazna i javlja se epidemijski, obično kod djece i mladih osoba ili u vidu bolničkih epidemija. Praćeno je rinofaringealnom upalom, odnosno infekcijom gornjeg respiratornog trakta, povećanim preaurikularnim žlijezdama, često povišenom temperaturom.
Na konjunktivi kapaka se vide znakovi epidemijskog folikularnog konjunktivita sa folikularnom, rjeđe papilarnom hiperplazijom.
Uz obilnu sekreciju, fotofobiju, bol, osjećaj stranog tijela, na kornei se razvija slika epitelijalnog punktiformnog keratitisa sa subepitelijalnim infiltracijama. Bolest traje oko 2 sedmice, a infiltracije mogu perzistirati i više mjeseci. Oboljenje ne reagira na virustatike, te se terapija provodi kao simptomatska, čestim ispiranjem antibiotskim kapima da se spriječi superinfekcija.
Keratitis leprosa
Uzročnik je Mycobacterium leprae a način infekcije nije jasan. Javlja se u obliku punktiformnog, površnog i dubokog keratita, parenhimnog keratita, granulomatoznog keratita ili u vidu guma na episkleri i kornei. Javlja se kod 80% oboljelih od lepre. U terapiji se lokalno i parenteralno daju antibiotici (Aureomvcin) i sulfonamidi.
Keratomalacia
To je posebno oboljenje korneje koje se javlja kao posljedica avitaminoze A. Uzrok može biti u lošoj ishrani ili u lošoj resorpciji karotina. Uvijek je bilateralna, a na konjunktivi i kornei počinje kao kseroza, sušenje epitela, zatim pucanje epitela, uz pojavu bjeličastog pjenušavog sekreta i bjeličastih tzv. Bitotovih pjega. Na epitelu korneje stvaraju se ulceracije, vaskularizacije i ožiljci. U kasnijem stadiju dolazi do keratomalacije kada se kornea zamućuje, razvija se nekroza tkiva i nastaju perforacije. Neliječena, dovodi do sljepoće. U terapiji se daju visoke doze A vitamina (50.000 do 100.000 j.), uz lokalnu upotrebu antibiotika i vitamina.
DEGENERACIJE KORNEJE
Ova grupa oboljenja korneje razvija se bez znakova inflamacije. Mogu se podijeliti na primarne i sekundarne degeneracije, odnosno distrofije korneje.
Sekundarne degeneracije korneje
U ove degeneracije korneje ubrajamo
- taloženje pigmenta u tkivu korneje i na njenoj zadnjoj strani kao posljedicu oboljenja oka (pigmentni precipitati, Krukenbergovo vreteno i si.),
- prisustva stranog tijela u oku (sideroza, halkoza, argiroza i dr.), krvi (hemosideroza) ili
- prebojavanja korneje nakon dugotrajne upotrebe srebrenog nitrata u terapiji konjunk-tivitisa.
- U ovu grupu degeneracija spada i Kayser-Fleischerov prsten, taloženja urata kod gihta ili masti kod poremećaja metabolizma lipida itd.
- Na slijepim očima razvija se pojasasta degeneracija korneje (degeneratio corneae an boundellete) kada se u širini očnog rasporka formira zamućenje korneje u obliku pojasa u koje se ulažu soli kalcija i lipidi.
- Starački prsten (gerontoxon) predstavlja taloženje lipida uz limb korneje u obliku prstena (arcus senilis) bez poremećaja funkcije oka.
Primarne degeneracije korneje
Primarne distrofije korneje su oboljenja za koja je zajedničko
- da su nasljedna po raznim vidovima,
- da se javljaju na mirnom iako ponekad mogu postojati faze akutnih egzacerbacija,
- da su neumoljivo progresivne i da vode stalnom propadanju vidne oštrine odnosno zamućivanju korneje. terapijski se ne može utjecati na progresiju. Jedina mogućnost za poboljšanje vida je keratoplastika.
U osnovi opacifikacije korneje obično leži poremećaj nekog od metabolizama: kratkolančanih masnih kiselina, bjelančevina, minerala i si. Kornealne distrofije se dijele na epitelijalne, stromalne i endotelijalne, prema lokaciji procesa. Nabrojat ćemo samo najčešće oblike:
- Dystrophia corneae granulosa (Groenow I)
Dominantno, stromalna distrofija kod koje se u prvoj deceniji života pojavljuju čvorasta centralna zamućenja korneje koja je kasnije šire i u dubinu i u širinu stalno smanjujući prozirnost korneje. Ne konfluiraju i ostavljaju rub korneje providan.
- Dystrophia corneae maculosa (Groenow II) –
recesivno. Rjeđa je od prethodne. Zamućenja u obliku mrlja nastaju centralno i vrlo brzo zahvataju čitavu korneu. Zamućuju se i prostori između mrlja i sam limbus korneje.
- Dystrophia corneae reticulata (Haab-Dimmer)
dominantno zamućenje korneje u obliku mreže, uz smanjeni senzibilitet i stalnu progresiju.
Postoji još čitav niz kornealnih distrofija kao što su amiloidna, lipoidna, endotelijalna cornea guttata (Fuchs), stražnja polimorfna itd., a u ovu grupu se mogu ubrojati i keratokonus i
TUMORI KORNEJE
Mogu biti primarni i sekundarni.
- Primarni potječu iz epitela (epiteliomi, melanomi, papilomi, prekanceroze – leukoplakija (M.Bowen, intraepitelijelni epiteliom),
- dok sekundarni dolaze sa konjunktive i episklere odakle preko limba prelaze na korneu.
Terapija je operativna.
Be the first to comment