Spinalne povrede

Rijetke su ali spadaju u najteže povrede jer u velikom procentu ostavljaju trajan invaliditet. Iz didaktičkih razloga ih dijelimo na:

• povrede kičme
• povrede kičmene moždine
• povrede ligamenata kičme

izolovano se rijetko javljaju ali je moguća i pojava samo jedne od ova tri tipa lezija.

Povrede kičme

• subluksacija – pomjeranje kralješka jednog u odnosu na drugi (konjo kaže donjeg u odnosu na gornji ali to nema veze vjerovatno) obično ide sa lezijom ligamenata
• kompresivna fraktura – kompresija trupa kralješka koja nastaje zbog iznenadnog savijanja tijela prema naprijed. Ovdje su ligamenti često čitavi.
• luksaciona fraktura – podrazumjeva prelom kralješka sa potpunom luksacijom (ovdje razdvajanjem) prelomljenih fragmenata, obaveznuo uz leziju ligamenata i vrlo vrlo vrlo često oštećenje kičmene moždine tako da predstavljaju najgore frakture

Svaka od ovih lezija može biti komplikovana ili potkožna sa obzirom na oštećenje kože iznad njih a takođe je moguća i penetracija fragmenta u subarahnoidalni prostor pa onda imamo curenje likvora na tom mjesti što vodi u infekciju ili same kosti ili meningitis.

Posebne frakture kičme znače ili oblike preloma koji su nesvakidašnji ili prelome pojedinih dijelova kralješka, neki od njih su

• Fraktura processsus spinosusa
• Fraktura Procesus artricularisa
• Fraktura korijena kralješka itd

Simptomatologija bez obzira na vrstu oštećenja je

–          bol u predjelu oštećenog kralješka uz pojačanu bol na perkusiju u tom mjestu

–          ograničeni pokreti kičme

–          rigidna paravertebralna muskulatura

–          često se vidi veći ili manji dorzalni gibus

–          ako je povrijeđena kičmena moždina dominira i neurološka simptomatologija

Povrede kičmene moždine

s obzirom na tip povrede:

• penetrantne – povreda kod koje je otvorena dura pa spoljni prostor komunicira sa subarahnoidalnim prostorom što nosi mogućnos za nastanak meningitisa
• nepenetrantne – haj matere ti šta misiliš šta su ove.

Što se tiče vrste povrede i oštećenja same moždine imamo:

• Komocija kičmene moždine – podrazumijeva prolazno oštećenje u obliku potpune ili djelimične spinalne oduzetosti obično prolazi u toku 24 sata.
• Kompletni prekid – anatomska destrukcija jednog segmenta sa oduzetošću svih elemenata senzibiliteta i motorike ispod mjesta lezije.
• Parcijalni prekid kičmene moždine – daje različite znake s obzirom da li se radi o prekidu ventralnog lateralnog ili stražnjeg dijela. Najlakša orjentacija da li je prekid potpun ili ne je postojanje bilo kakvog senzibiliteta a posebno voljnih pokreta distalno od lezije
• Spinalni šok – predstavlja inhibiciju sve motorike i senzibiliteta distalno najduže na 24 sata a klinički se praktično ne može odvojiti od komocije.
• Intaktna kičmena moždina makroskopski uz kliničku oduzetost distalno – predstavlja oštećenje krvnih sudova kičmene moždine da li su spastični ili je nastupila traumatska okluzija a moždina trpi od ishemije
• Kompresija kičmene moždine hematomom ili ulomkom – takođe se manifestuje ispadom funkcije da li kompletnim li ne ali se hirurški da riješiti ukoliko se hematom ili koštani ulomak ukloni brzo ukloni.
• Povreda korijena – ispad samo onog korijena koji je presječen.

Povreda ligamentarnog aparata kičme

Povrede su često izolovane. Posebno česte kod povreda na motoru, ali i drugim saobraćajnim nesrećama te pad sa visine.

Povrijeđena je oblično cervikalna ili torakolumbalna kičma dakle ona najpokretljivija. Daju simptomatologiju kao i kod koštanih lezija stim što povrede cervikalnog dijela dovode do ranijih degenerativnih promjena u obliku spondiloze.

Postupak sa povrijeđenim kod spinalne povrede

Sumnja na povredu kičme zahtijeva postupak kao da se radi o najtežem obliku povrede kičme. Povrijeđeni se ne smije izvlačiti niti prenositi bez pripremljene imbobilizacije.

Imobilizacija – mora biti daska šira i duža od povrijeđenog a najbolja su vrata. Oblože se mekanim materijalom – ćebe a zatim se povrijeđeni prenosi na nju. Najbolje je da ga prenose četvorica i to tako što jedan drži glavu i vuče prema sebi, drugi noge i takođe vuče prema sebi a druga dvojica hvataju jedan za grudni a drugi za slabinski predio i postavljaju povrijeđenog na nosila. Pod cervikalni i lumbalni dio se stavljaju manji jastuk ili ćebe da ispune prirodni konveksitet tog mjesta a zatim se povrijeđeni veže za podlogu zavojem ili trouglim maramama.

Transport – ako se radi o izolovanoj povredi kičme brzina transporta nije toliko bitna kao što je bitna udobnost transporta. O ovome treba naročito voditi računa.

U slučaju sigurne lezije vratne kičme može se u prvoj pomoći postaviti trakcija omčom za bradu i kontraekstenzija za donje ekstremitete za opterećenjem od pet kilograma.

Bolnica

Verifikacija povrede – neurološkim pregledom, nativnom radiografijom i CT-om

Odluka – osnova je stabilnost preloma i time i potreba hirurške intervencije ili potreba za dekompresivnom laminektomijom.

Operacija – najvažnija je stabilnost preloma i nju želimo postići, dekompresivna laminektomija je samo akt u postizanju stabilnosti. Stabilizacija recimo žicom i onda imobilizacija gipsanim koritom, jer sama žica nije dovoljna za održavanje stabilnosti.

Konzervatinvo liječenje se radai u nekim slučajevima a radi se tako što se pravi trakcija za glavu u cilju repozicije i imobilizacije i onda dugotrajna gipsana imobilizacija.