TNM klasifikacija malignih tumora

Za svaku tumorsku lokalizaciju vrše se posebni postupci TNM klasificiranja. Ti postupci se mogu razvrstati u tri grupe:

• Obavezni postupci koje treba koristiti za utvrđivanje rasprostranjenosti tumora (klinički pregled, jednostavno RTG  snimanje, endoskopije).
• Dodatni postupci koji se primjenjuju ovisno o tumorskoj lokalizaciji (konizacija kod grlića materice).
• Postupci koje treba preporučiti, ali se mogu vršiti samo u nekim ustanovama (limfografija, arteriografija i dr.).

Određenje TNM kategorije možemo razvrstavati u razne kliničke stadijume. Tumore koji su pristupačni promatranju, pipanju i mjerenju je lakše klasificirati nego tumore smještene u unutrašnje organe (želudac, bubreg, jajnik). Kod ovih lokalizacija je potrebno dodati posebne postupke TNM sistema.

Oznake TNM sistema imaju sljedeće značenje:

• T označava primarni tumor,
• N okolne limfne čvorove,
• M udaljene metastaze.

Primarni tumor (T)

Stepen rasprostranjenosti primarnog tumora vrši se putem slova T koje dobija brojeve, tako npr. T₁, T₂, T₃ i T₄. Oznake u brojevima mogu ići do broja 4. Slovo T sa brojevima daje informacije o lokalnom ponašanju primarnog tumora.

• T₀ znači da primarni tumor nije klinički otkriven, dok su limfogene i hematogene metastaze prisutne.
• T_IS označava preinvazivni rak ili carcinoma in situ.

Limfni čvorovi (N)

Slovo N označava stanje regionalnih limfnih čvorova, tj. da li su palpabilni, pokretni, egzulcerisani i sl. Tako slovo N dobija brojeve od 0 do 2 (N₀, N₁, N₂). Često se dešava da limfne čvorove ne možemo napipati, ali ih zato možemo prikazati limfografijom, CT ili endoskopijom. Ukoliko se limfni čvorovi ne mogu klinički dokazati, označavaju se Nx (N_x- N_x+,).

Udaljene metastaze (M)

M₀ znači da se udaljene metastaze ne mogu klinički dokazati, a M da su prisutne u pojedinim organima (jetra, pluća, mozak, kosti) ili izvan regionalnih limfnih čvorova.

Razvrstavanje prema stadijumima bolesti

Razvrstavanje prema TNM sistemu omogućava mnogo tačnije opisivanje stvarne  rasprostranjenosti bolesti. Klinčki stadijumi bolesti se obilježavaju brojevima I, II, III i IV. Tako npr. tumor T₁, N₀, M₀ znači da je u I kliničkom stadijumu bolesti. Oznake se daju pri prvom kliničkom pregledu na osnovu svih ranije opisanih pretraga i kasnije se mogu korigovati; npr. nakon operacije ili autopsije.

Na osnovu anatomske lokalizacije malignih tumora dosada je dat prijedlog za TNM klasifikaciju kod 26 tumorskih lokalizacija, a prema sljedećim grupama:

• glava i vrat,
• probavni trakt,
• dojka,
• ženski polni organi,
• urogenitalni trakt i muški polni organi,
• ostale tumorske lokalizacije.

Pojedine grupe tumora još nisu obuhvaćene TNM klasifikacijom, kao Hodgkin i NonHodgkin limfom, tumori mekih tkiva i dr.