Tumor prostate

Etopatogeneza:

Karcinom prostate čini 5% svih malignoma muškarca i najčešći  je tumor urogenitalnog sistema. Poslije tumora pluća predstavlja drugi po redu uzrok smrti od malignoma kod muškaraca.

Najčešći tumor prostate je adenokarcinom. Nastaje iz acinusa perifernog dijela žlijezde. Na osnovu ćelijske atipije, broja i izgleda ćelijskih jedara, broja mitotskih figura, invazije strome, dijele se na dobro, srednje i loše diferencirane. Pored toga postoji podjela na četiri patohistološka gradusa i Gleasonova  skala od 2 do 10.

Karcinom prostate je često spororastući tumor. Kaže se da će svaki muškarac oboliti od ovog tumora ako živi dovoljno dugo. Na obdukciji se nađe u oko 80%  muškaraca starijih od 90 godina.

U 95% slučajeva karcinom prostate nastaje u perifernom, subkapsularnom  dijelu žlijezde. Odatle raste prema okolnom tkivu prostate, infiltrirajući i komprimirajući ga, kao i prema kapsuli žlijezde, koju može u daljem rastu probiti. Tada nastaje širenje u periprostatično tkivo, invazija sjemenih vezikula, vrata mjehura, rektuma. U daljem rastu može infiltrirati i opstruirati ureteralna ušća.

Limfogeno metastaziranje je najčešće u regionalne limfne žlijezde. Otprilike četvrtina pacijenata ima limfogenu diseminaciju boleseti adenokarcinome prostate. Hematogene metastaze nastaju prije svega u kostima, rjeđe u plućima, jetri, mozgu i drugim organima. Samo 10%-15% metastaza prostatičnog karcinoma su u mekim tkivima, dok su ostalih 85% u kostima.

Lokalizovani karcinom prostate je veoma često asimptomatska bolest. U visokom postotku obdukcionih nalaza nađe se maligni tumor prostate, koji nije ni bio identificiran tokom života pacijenta. To su tz. incidentni karcinomi prostate.

Klinička slika:

Inaće su simptomi karcinoma prostate otežano izmokravanje i učestalo mokrenje. Ponekad se javlja bol i pečenje pri morenju. Krv u spermi i mokraći se rijetko evidentira. Nerijetko se karcinom prostate prvo manifestuje simptomima metastaza, prije svega bolovima u kostima, najčešće  lumbalnoj regiji.

Dijagnoza:

Detekcija karcinoma prostate može biti slučajna, nakon otkrivanja zone induracije prilikom rutinskog rektalnog pregleda. Pored toga nalaz povišenog prostatičnog specifičnog antigena (PSA)  u laboratorijskim nalazima, ili osteolitičnih ili osteoplastičnih promjena mogu pobuditi sumnjuna karcinom prostate i usmjeriti ispitivanje u tom smijeru. Kamen temeljac dijagnoze prostatičnog karcinoma je transperinealna ili transrektalna biopsija i patohistološka verufukacija.

Za postavljanje stadija bolesti neophodno je tačno utvrđivanje lokalne uznapredovalosti bolesti i eventualno postojanje metastaza. Pri tome se može raditi čitav spektar dijagnostičkih procedura: ultrazvuk, CT, MRI, scintigrafija kostiju, RTG pluća, laboratorijske pretrage.

Biohemiski markeri, specifični prostatični antigen (PSA), kisela i prostaična fosfataza, su veoma važni kako u dijagnozi, tako i stagingu i pračenju karcinoma prostate.

Liječenje:

U liječenju karcinoma prostate koristi se hirugija, radioterapija, hormonalna terapija i citoterapija. Izbor tretmana zavisi od uznapredovalosti bolesti, stepena malignosti, životnog doba i opšteg stanja pacijenta.

Radikalna prostatektomija je standardan tretman lokaliziranog karcinoma prostate. Disekcija pelvičnih limfonoda  je dio ove procedure i često se izvodi neposredno prije same prostatektomije. Radioterapija je takođe način liječenja prostatičnog karcinoma. Može se koristi intersticijalno ili eksternalno zračenje supervoltažnim mašinama. Radioterapija se veoma često primijenjuje u palijaciji koštanih metastaza. Hormonalna terapija je osnovni vid liječenja diseminirane bolesti. Ona se provodi hirurškom ili medikamentoznom kastracijom i antiandrogenima. Karcinom prostate je hormonalno ovistan tumor, koji na hormonalnu terapiju reaguje 50%-80% karcinoma prostate. Prosječno trajanje remisije je 15 mjeseci, iako se ponekad bolest na ovaj način može držati pod kontrolom i decenijama. Hormonalno rezistentni karcinom prostate je neosjetljiv i na većinu citostatika. Objektivni odgovor na hemoterapiju se pojavljuje u manje od 10-20%. Većina remisija su samo parcijalne.